Tính chuyên nghiệp của báo chí trong đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”

Đấu tranh chống “diễn biến hòa bình” luôn là nhiệm vụ của báo chí. Ảnh minh họa

Sức mạnh của báo chí truyền thông hiện đại

Nếu tính trong năm 1995, thế giới mới chỉ có 154 tờ báo mạng điện tử, đến nay đã có hàng trăm triệu website, blog cá nhân khác nhau, hằng ngày, hằng giờ thu hút vài tỷ lượt người xem và trao đổi thông tin. Sự phát triển kỳ diệu của In-tơ-nét đã khiến thế giới ngày trở nên phẳng hơn, tạo ra một “thế giới phẳng" với xa lộ thông tin kết nối toàn cầu.

Trên nền tảng đó, các mạng xã hội cũng ra đời khiến các phương tiện truyền thông nhỏ bé như chiếc điện thoại di động trở thành “vật bất ly thân” của con người trong xã hội hiện đại, bởi chỉ cần chiếc điện thoại di động “tầm tầm”, công chúng có khả năng “lướt web” và dễ dàng kết nối thông tin, chia sẻ tình cảm với người thân, bạn bè, thậm chí bày tỏ những suy nghĩ về các lĩnh vực trong cuộc sống, kể cả những khía cạnh nhạy cảm, sự hiểu biết và kinh nghiệm trong cuộc sống…

Tại Việt Nam, tờ báo điện tử đầu tiên là Tạp chí Quê Hương điện tử – tạp chí của Ủy ban về người Việt Nam ở nước ngoài, trực thuộc Bộ Ngoại giao phát hành vào ngày 6/2/1997 với tên miền là quehuongonline.vn. Tính đến nay, chúng ta có thêm hàng ngàn website, blog cá nhân trên mạng. Sự phong phú về thông tin trên mạng In-tơ-nét cũng kèm theo nhiều hệ lụy khó lường, gây nhiễu loạn thông tin, trong đó xuất hiện không ít thông tin độc hại, với sức lan tỏa mạnh mẽ, tạo ra hiệu ứng đám đông, đôi khi làm rối loạn môi trường thông tin.

Trong “xã hội ảo” đó, nếu mọi người biết sử dụng mạng In-tơ-nét một cách nhân văn, nó trở thành một kênh giao tiếp giải trí lành mạnh, hỗ trợ đắc lực cho cuộc sống của con người, thúc đẩy xã hội phát triển. Với đặc điểm là “căn phòng” không khóa cửa và biên giới cứng dần trở nên bị xóa nhòa, In-tơ-nét dễ dàng trở thành công cụ đắc lực cho các thế lực phản động lợi dụng – nuôi cấy những mầm “nấm độc”, gây phương hại cho an ninh quốc gia…

Thực tế cho thấy, trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay, các phương tiện truyền thông đại chúng ngày càng hiện đại và nhanh nhạy, góp phần đưa các quốc gia, khu vực trên thế giới xích lại gần nhau thông qua mạng In-tơ-nét.

Tuy nhiên, hiện nay, trên thế giới và các nước trong khu vực đang trải qua nhiều diễn biến phức tạp, các cuộc chiến tranh vẫn xảy ra, những bất đồng và tranh chấp lãnh thổ ngày càng leo thang, xung đột giữa các quốc gia vẫn ngấm ngầm và công khai, mưu toan lật độ và gây bạo loạn đã tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế, an ninh chính trị trên toàn thế giới.

Trong bối cảnh đó, để người dân có nhận thức đúng đắn về tình hình thế giới, cũng như hiểu rõ chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước, báo chí truyền thông có vai trò hết sức quan trọng, là phương tiện hữu hiệu nhất góp phần bảo vệ Đảng, Nhà nước, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc.

Trong công tác phòng chống âm mưu “diễn biến hòa bình”, báo chí truyền thông luôn giữ một vị trí quan trọng, tích cực tham gia đấu tranh phản bác lại các luận điệu sai trái, bôi nhọ của các thế lực chống phá cách mạng Việt Nam và những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ cán bộ, đảng viên, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội, thực hiện thắng lợi các Nghị quyết của Đảng đã đề ra.

Cần tỉnh táo trước những bài viết thiếu thiện chí

Thời gian qua, một số cơ quan truyền thông nước ngoài lợi dụng In-tơ-nét liên tục phát tán một số bài viết không tích cực về Việt Nam, thậm chí có “nhà đài” còn đăng tải một bài viết đầy khẩu khí, với những chiêu trò cũ rích, gây kích động, bôi nhọ báo chí Việt Nam, với tiêu đề “Nỗi hổ thẹn của báo chí Nhà nước”. Mặc dù Đài Tiếng nói Hoa Kỳ (VOA) đã chú thích ở phía dưới bài viết, đây là quan điểm của tác giả, song “nhà đài” này đã cố tình chọn đăng những bài mang tính chất xuyên tạc và gây kích động.

Điều đáng nói là bài viết đó không chỉ xúc phạm danh dự những người làm báo Việt Nam mà còn có ý đồ chia rẽ khối đại đoàn kết trong hệ thống báo chí truyền thông của Việt Nam. Tác giả bài báo cố tình xuyên tạc rằng, hơn 700 tờ báo của Việt Nam đang “hôn mê” và hầu hết đội ngũ Tổng Biên tập, Phó Tổng Biên tập đã được “tái cơ cấu” nên không có mấy phóng viên nhiệt thành lèn được bài viết phản ánh “thực tồn xã hội” ngổn ngang trên mặt báo…

Qua bài viết này, không khó nhận ra rằng, mục đích của “nhà đài” nhằm gây kích động những người làm báo Việt Nam, gieo rắc vào đầu các nhà báo những nhận thức sai lệch về trách nhiệm và nghĩa vụ công dân của mình, đồng thời xúi giục các cơ quan báo chí xa rời mục đích tôn chỉ, thoát ly sự lãnh đạo của Đảng và sự quản lý của Nhà nước. Bài báo cũng kích động các nhà báo đưa nhiều điều mà họ cho rằng đó là những thực tồn ngổn ngang của xã hội, gây chia rẽ, phân tâm làm nhiễu loạn thông tin, thiếu sự đồng thuận trong xã hội.

Báo chí ở Việt Nam đặt lợi dân tộc, lợi ích quốc gia lên trên hết, có vai trò đặc biệt quan trọng trong hướng dẫn nhận thức, định hướng và hình thành dư luận xã hội tích cực, động viên các tầng lớp nhân dân tin tưởng và thực hiện thắng lợi các Nghị quyết của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Ngoài ra, báo chí cũng thể hiện rõ vai trò là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, thông tin một cách đầy đủ, kịp thời, đa chiều về tình hình của đất nước, tạo sự hài hòa và đồng thuận trong xã hội.

Thực tế cho thấy, sở dĩ một vài hãng truyền thông nước ngoài có những suy diễn thiếu thiện chí, phát ngôn gây kích động cũng một phần là do một số trang mạng của Việt Nam non kém về chính trị, đưa những thông tin không chính xác… vô hình trung “nối giáo cho giặc”, trực tiếp tham gia vào quá trình truyền thông cho các thế lực thù địch và ngày càng để mất đi ưu thế chủ lưu trong dòng chảy thông tin trước các mạng xã hội. Điều đáng nói là, một số tờ báo điện tử có nhiều người đọc đã quá dễ dãi trong việc đưa tin với các chủ đề cướp, hiếp, giết hoặc 4 T (tiền, tình, tù, tội).

Trong khi đó, một số người muốn quan tâm thực sự tới tình hình của đất nước, xã hội không còn cách nào khác đành phải tham gia vào các diễn đàn mạng xã hội – đây là hình thức đặt niềm tin “ăn, thua” rất nguy hiểm trong mớ hổ lốn thông tin ngồn ngộn trên mạng In-tơ-nét, khó phân biệt thực hư, đúng sai! Rõ ràng, trước những thông tin đó, báo chí truyền thông phải hết sức tỉnh táo, sự cẩn trọng là cần thiết, tránh được các hậu quả khó lường.

Ngoài ra, một số người nhân danh “mạng lưới blogger Việt Nam” đã phát tán bản “tuyên bố” trên In-tơ-nét đề cập một cách tiêu cực về nhân quyền của Việt Nam. Một trong những thành tích lớn về vấn đề nhân quyền của Việt Nam được thế giới ghi nhận là ngày 12/11/2013, Việt Nam đã trúng cử với số phiếu cao nhất (184/192 phiếu) trong 14 nước thành viên mới và lần đầu tiên trở thành thành viên Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2014-2016.

Điều vô lý hơn, các thế lực thù địch đã yêu cầu Nhà nước phải hủy bỏ một số nội dung trong Điều 258, Bộ Luật hình sự như: Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân. Mặt khác, chúng còn yêu cầu chấm dứt tình trạng độc quyền trong lĩnh vực báo chí, xuất bản, bảo đảm quyền tự do thành lập các cơ quan báo chí, xuất bản của mọi cá nhân, gỡ bỏ tường lửa ngăn chặn người sử dụng mạng xã hội, chấm dứt hiệu lực của Nghị định 72/2013/NĐ-CP của Chính phủ với các nội dung siết chặt tự do biểu đạt và thông tin trên mạng…

Những kẻ chống phá không hiểu rằng, trong lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, nhất là khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, lãnh đạo các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng đất nước, Việt Nam luôn phấn đấu không mệt mỏi cho dân chủ, nhân quyền, độc lập dân tộc. Ai cũng biết, nhà báo hoạt động trong lãnh thổ Việt Nam đều tuân thủ hiến pháp và pháp luật, được tự do hành nghề không bị cản trở, tự do sáng tạo nhằm cung cấp cho công chúng những tác phẩm có giá trị.

Điều 25 của Hiến pháp năm 2013 quy định: “Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình. Việc thực hiện các quyền này do pháp luật quy định". Nhà báo cũng như bất kỳ công dân Việt Nam nào, nếu vi phạm pháp luật hay lợi dụng tự do ngôn luận, tự do báo chí để chống phá Đảng và Nhà nước, đi ngược lại lợi ích dân tộc đều bị xử lý nghiêm minh trước pháp luật.

Báo chí cần sự chuyên nghiệp hơn

Trải qua rất nhiều năm kháng chiến gian khổ, biết bao nhiêu người đã phải hy sinh xương máu mới giành được độc lập, trọn vẹn và thống nhất đất nước. Mặc dù vậy, các thế lực thù địch, phản động vẫn luôn tìm cách tiến hành các hoạt động chống phá gây bất ổn xã hội. Trong khi tiến hành chiến lược “diễn biến hòa bình” chúng đã lợi dụng triệt để ưu thế của mạng xã hội để lôi kéo những người làm báo không tỉnh táo theo chúng để viết những bài chống lại Đảng và Nhà nước, thậm chí vu khống, xuyên tạc những điều sai trái. Do đó, cuộc đấu tranh tư tưởng trong “không gian” In-tơ-nét ngày càng trở nên bức thiết hơn bao giờ hết, đòi hỏi phải có sự vào cuộc kịp thời và tỉnh táo của các cơ quan báo chí – truyền thông. Có thể rút ra một số vấn đề sau:

Thứ nhất, báo chí cần thận trọng trước tin đồn trên mạng In-tơ-nét. Một trong những vấn đề gây bức xúc dư luận hiện nay là một số phóng viên, cộng tác viên của các tờ báo điện tử, trang tin điện tử đang “hoành hành”, gây rối loạn thông tin, nhất là báo chí tiếp tay cho tin đồn thất thiệt trên mạng In-tơ-nét. Điển hình ngày 21/2/2013, trên mạng xã hội xuất hiện tin đồn, nói xấu Chủ tịch Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam Trần Bắc Hà bị bắt.

Một số trang mạng đã không kiểm chứng thông tin cho đăng tải thông tin này, gây thiệt hại lớn cho ngân hàng và tiếp tay cho các tờ báo phản động suy diễn, xuyên tạc, ảnh hưởng xấu đến dư luận. Do đó, báo chí cần phải phản ánh đúng sự thật, không phải là “công cụ” để lợi dụng làm những điều thị phi.

Thứ hai, sự thực là “sinh mệnh” của báo chí. Do đó, báo chí không chỉ là nơi cung cấp thông tin chính xác, bổ ích cho độc giả, mà còn phải định hướng dư luận xã hội, bác bỏ những tin đồn thất thiệt. Không phải vấn đề nào cũng có thể đưa lên mặt báo, mà đòi hỏi người làm báo cần có sự “nhạy cảm nghề nghiệp” trong chọn lựa, xử lý và có liều lượng thông tin. Thực tế cho thấy, vấn đề nhà báo sử dụng tin đồn trên mạng để “chính thống hóa” bài báo của mình không chỉ xảy ra ở Mỹ hay Việt Nam, mà xuất hiện nhiều ở các nước trên thế giới. Do vậy, việc Chính phủ ban hành Nghị định số 72/2013/NĐ-CP là rất cần thiết và kịp thời.

Thứ ba, trong môi trường thông tin đa chiều, báo chí cần phải “vun đắp” niềm tin cho công chúng. Tại buổi tọa đàm: “Sự thâm nhập của các phương tiện truyền thông mới vào Việt Nam và ứng xử của các nhà báo trẻ” do BCH Đoàn Khối các cơ quan Trung ương tổ chức tháng 6/2013, Nhà báo Hữu Thọ, nguyên Trưởng ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, nguyên Tổng biên tập Báo Nhân Dân đã chỉ ra rằng: “Những tin đồn hiện nay lan tỏa trên các trang mạng xã hội rất nguy hiểm, nó xô đẩy lòng tin chính trị – bản lĩnh cơ bản của người làm báo cách mạng”.

Ngay đến nhà báo còn đứng trước nguy cơ bị “xô đẩy lòng tin chính trị”, việc đưa những tin thất thiệt kia có còn đủ sức níu kéo sự tin tưởng của độc giả? Báo chí có vai trò rất quan trọng trong việc định hướng dư luận. Để làm tốt chức năng ấy, báo chí trước hết phải tôn trong sự thật và “vun đắp” niềm tin cho công chúng của mình.

Thứ tư, để chiếm lĩnh và làm chủ “không gian” In-tơ-nét, sàng lọc và có định hướng tốt thông tin cho các nhà báo, cần xây dựng một “đội quân” hướng dẫn dư luận viên trên mạng xã hội. Thực tế cho thấy, việc phát tán tin đồn trên In-tơ-nét của các thế lực thù địch, cộng thêm sự “tham gia tích cực” của báo chí chính thống sẽ khiến dư luận trở nên rối ren, xã hội bất ổn.

Trong bối cảnh đó, các cơ quan báo chí cần phải xây dựng một “đội quân” tinh nhuệ, có những bài viết công khai, vạch trần và lên án các luận điệu sai trái ngay trên mạng xã hội của cơ quan báo chí mình, đồng thời đưa ra cảnh báo cũng như hệ lụy của những bài báo có những quan điểm sai trái, nhằm trấn an dư luận tạo ra hiệu ứng xã hội tốt hơn.

Vấn đề đặt ra là làm thế nào để quản lý tốt được hệ thống báo chí truyền thông hiện nay, đòi hỏi các cơ quan quản lý báo chí phải có đội ngũ cán bộ giỏi nghiệp vụ, tinh thông nghề nghiệp, định hướng tốt đối tượng, nội dung và phương pháp quản lý. Đặc biệt, cần phải thường xuyên bồi dưỡng nghiệp vụ cho các nhà báo chuyên viết về mảng này, từ đó, nâng cao bản lĩnh chính trị, tình yêu đất nước, dân tộc cho các nhà báo…

Ngoài ra, việc định hướng tuyên truyền luôn là vấn đề vô cùng quan trọng, bởi nếu không chủ động, thường xuyên và liên tục, hiệu quả truyền thông sẽ không cao. Mặt khác, để thực sự phát huy tối ưu những ưu thế của báo chí trong công tác đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”, các cơ quan báo chí phải thường xuyên tự đổi mới, đi tiên phong trên mặt trận đầy khó khăn và thách thức này, góp phần tạo sự đồng thuận cao trong xã hội, thúc đẩy đất nước phát triển phồn thịnh.

PGS.TS.Nguyễn Thành Lợi (Tác phẩm đạt Giải B giải báo chí Quốc gia 2014)