Sự thay đổi phương thức sáng tạo nội dung số trên các sản phẩm Báo Nhân Dân

Các phóng viên, biên tập viên Ban Nhân Dân điện tử làm việc tại mô hình tòa soạn hội tụ_TG

Thực trạng sự thay đổi phương thức sáng tạo nội dung số trên các sản phẩm Báo Nhân Dân hiện nay

Thời gian qua, Báo Nhân Dân đã không ngừng phát triển, không chỉ thực hiện sứ mệnh của mình mà còn tạo ra nhiều hoạt động gắn kết cộng đồng. Đặc biệt trong giai đoạn từ 2021 - 2024, Báo Nhân Dân đã thực hiện nhiều thay đổi quan trọng nhằm đáp ứng xu hướng phát triển công nghệ và nhu cầu ngày càng đa dạng của độc giả trong kỷ nguyên số. Thời đại mà các tờ báo có thể giữ quyền kiểm soát luồng thông tin độc quyền đã qua, thay vào đó độc giả hiện đại yêu cầu khả năng tiếp cận thông tin nhanh chóng, trực quan và đa nền tảng. Vì vậy, Báo Nhân Dân đã đặt “chuyển đổi số” làm trọng tâm trong chiến lược phát triển của mình.

Một thay đổi quan trọng là việc tích hợp công nghệ vào sản xuất nội dung. Báo đã áp dụng các công cụ và phần mềm mới như Infogram, Flourish, Shorthand, giúp tạo ra các sản phẩm trực quan, hấp dẫn và mang tính tương tác cao như Infographic, E-magazine và Longform. Việc sử dụng Shorthand đã giúp Báo Nhân Dân cải thiện cách trình bày các bài viết dài, tạo nên những bài E-magazine sáng tạo và ấn tượng về mặt thị giác, giúp người đọc dễ dàng tiếp cận và dễ hiểu nhất những nội dung thông tin phức tạp. Việc này không chỉ giúp nâng cao trải nghiệm người dùng mà còn giúp cải thiện hiệu quả truyền tải thông tin, đặc biệt là với các chủ đề có tính chất chuyên sâu, dữ liệu hoặc chính trị.

Bên cạnh đó, Báo Nhân Dân đã đẩy mạnh Chiến lược đa nền tảng (multi-platform) và ưu tiên mạng xã hội (social-first). Thay vì đợi độc giả tìm đến thông tin, Báo Nhân Dân đã chủ động đưa tin tức đến những nơi mà độc giả đang hiện diện, đặc biệt trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, TikTok, Instagram. Nhờ vậy, Báo không chỉ tiếp cận được đông đảo độc giả truyền thống mà còn thu hút được thế hệ trẻ - nhóm người dùng đang có xu hướng tiêu thụ thông tin trên điện thoại di động và các nền tảng số nhiều hơn.

Tòa soạn hội tụ là bước ngoặt quan trọng trong việc tổ chức và quản lý quy trình sản xuất thông tin tại Báo Nhân Dân. Tòa soạn hội tụ không chỉ là một bước tiến về mặt công nghệ mà còn là bước chuyển đổi quan trọng về cách thức làm việc. Đây là một mô hình tòa soạn tích hợp, nơi các phóng viên, biên tập viên từ các mảng khác nhau (tiếng Việt, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Trung, tiếng Nga, tiếng Tây Ban Nha) làm việc cùng nhau trên cùng một nền tảng. Cách làm này giúp tối ưu hóa nguồn lực, bảo đảm sản xuất nội dung hiệu quả hơn và đáp ứng nhu cầu của từng nhóm độc giả cụ thể.

Phóng viên và biên tập viên cũng đã thay đổi cách thức làm việc, từ việc sản xuất bài viết truyền thống sang làm các sản phẩm đa phương tiện. Các công cụ kỹ thuật số như Infogram, Flourish cho phép phóng viên tự tạo ra các Infographic và bài viết tương tác mà không cần đến sự can thiệp của bộ phận kỹ thuật. Quá trình này đã giúp cải thiện tốc độ sản xuất nội dung, nâng cao chất lượng sản phẩm, và giúp Báo Nhân Dân trở thành một trong những cơ quan báo chí tiên phong trong việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ vào quy trình sản xuất thông tin.

Về phương diện quản trị, Báo Nhân Dân đã thực hiện phân chia nhiệm vụ rõ ràng giữa các nhóm phóng viên. Cụ thể, phóng viên được chia thành ba nhóm chính: nhóm chuyên làm thời sự, nhóm chuyên làm chuyên đề, và nhóm làm đa phương tiện. Việc phân công này giúp tạo ra sự linh hoạt trong quy trình làm việc, bảo đảm mỗi nhóm tập trung vào thế mạnh của mình để sản xuất nội dung chất lượng cao.

Báo cũng đã chú trọng đến việc nâng cao năng lực cho đội ngũ phóng viên thông qua việc đào tạo và bồi dưỡng liên tục. Các phóng viên được đào tạo cách sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu và công nghệ để sản xuất các sản phẩm báo chí số, đồng thời được khuyến khích tham gia vào quá trình chuyển đổi số nội bộ để thích nghi với môi trường làm việc mới.

Sự thay đổi phương thức sáng tạo nội dung số tại Báo Nhân Dân trong thời gian qua đã đạt nhiều thành quả. Trước hết, phương thức tác nghiệp mới đã được thiết lập và vận hành hiệu quả. Báo Nhân Dân chuyển mình mạnh mẽ sang mô hình tòa soạn hội tụ, thực hiện thành công chiến lược “Digital First” và phân phối đa kênh, qua đó trở thành một trong những tờ báo đi đầu về chuyển đổi số ở Việt Nam. Các sản phẩm nội dung số của Báo Nhân Dân ngày càng phong phú, hấp dẫn. Số lượng tác phẩm đa phương tiện (long-form, infographic, video…) tăng mạnh, chất lượng cao. Nhiều tác phẩm đã giành giải thưởng báo chí quốc gia và quốc tế như: Giải Báo chí Quốc gia, Giải Búa liềm Vàng, Giải thưởng Đối ngoại toàn quốc và thậm chí cả giải thưởng báo chí quốc tế​. Đặc biệt, phụ san panorama Chiến dịch Điện Biên Phủ nhân dịp kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ đã được vinh danh tại Giải thưởng Đổi mới và Phát triển Báo in bền vững ở hạng mục Sản phẩm xuất sắc nhất dành cho độc giả trẻ - được trao tặng bởi Diễn đàn Báo in Thế giới - Hiệp hội Báo chí Thế giới (WANI FRA). Đây là minh chứng cho hiệu quả của việc sáng tạo nội dung theo phương thức mới (các tác phẩm đoạt giải thường là nhóm tác phẩm chuyên đề, đa phương tiện công phu).

Những kết quả đạt được thông qua hoạt động thay đổi phương thức sáng tạo nội dung số trên các sản phẩm Báo Nhân Dân được thể hiện qua bảng thống kê sau:

Những đổi mới phương thức sáng tạo nội dung số tại Báo Nhân Dân giai đoạn 2022 - 2024 và kết quả_nguồn: Tổng hợp từ Báo Nhân Dân, ICT Vietnam

Bên cạnh đó, lượng độc giả và mức độ ảnh hưởng của Báo Nhân Dân trên không gian số tăng lên đáng kể. Thông qua quản trị phân phối tốt, Báo Nhân Dân đã mở rộng tệp công chúng, đặc biệt thu hút thêm độc giả trẻ trên mạng xã hội. Số liệu nội bộ cho thấy lượng người theo dõi Báo Nhân Dân trên Facebook, TikTok, YouTube đều tăng gấp nhiều lần trong hai năm qua​. Nhiều nội dung của báo lan tỏa rộng rãi, có tương tác cao hàng đầu trong khối báo chính thống. Uy tín và vị thế của Báo Nhân Dân vì thế được củng cố vững chắc trong kỷ nguyên số. Tờ báo vẫn hoàn thành tốt sứ mệnh định hướng dư luận, tuyên truyền đường lối của Đảng trên nền tảng số, đồng thời đến gần hơn với nhân dân thông qua các hình thức truyền thông gần gũi​.

Một kết quả quan trọng nữa là sự chuyển biến về văn hóa sáng tạo và năng lực số trong nội bộ Báo Nhân Dân. Nhờ quản trị tốt đội ngũ, đến nay tinh thần đổi mới, sáng tạo đã thấm sâu vào từng cán bộ, phóng viên​. Đội ngũ nhân sự trẻ của báo phát huy được khả năng, liên tục cho ra đời ý tưởng mới. Các đơn vị của Báo Nhân Dân hình thành tác phong làm việc mới: linh hoạt, cập nhật công nghệ, sẵn sàng thử nghiệm. Không khí thi đua sáng tạo lan tỏa giúp Báo duy trì được động lực đổi mới liên tục chứ không dừng ở khẩu hiệu. Bộ máy tổ chức của báo cũng được tinh gọn, chuyên nghiệp hơn sau khi sáp nhập và bổ sung nhân sự công nghệ​, tạo tiền đề cho phát triển dài hạn.

Mặc dù nội dung số của Báo Nhân Dân đã đạt được nhiều kết quả vượt trội, cải thiện về tính hấp dẫn, nhưng sức cạnh tranh trên không gian mạng vẫn là thách thức lớn, phải cạnh tranh với vô số nội dung giải trí, mạng xã hội, báo điện tử thị trường để thu hút sự chú ý của công chúng. Do tính chất báo Đảng, nội dung của Báo Nhân Dân mang tính chính luận, thời sự nghiêm túc nên hạn chế về độ “viral” so với các nội dung giải trí nhẹ nhàng khác. Ngay cả trên TikTok, mặc dù đạt lượt xem cao nhưng cần duy trì liên tục sự quan tâm của giới trẻ. Nguồn thu từ nội dung số cũng là vấn đề: Báo Nhân Dân chủ yếu phục vụ nhiệm vụ chính trị nên việc đẩy mạnh thương mại hóa nội dung cần được quan tâm.

Giải pháp nâng cao hiệu quả sự thay đổi phương thức sáng tạo nội dung số trên các sản phẩm Báo Nhân Dân trong thời gian tới.

Một số giải pháp nhằm xây dựng hệ thống báo chí hiện đại, tích hợp công nghệ số hóa mạnh mẽ, đồng thời duy trì giá trị cốt lõi của báo Đảng.

- Phát triển mô hình "media-tech": Cần tích hợp công nghệ vào mọi khía cạnh hoạt động, phát triển đội ngũ công nghệ nội bộ để hỗ trợ tác nghiệp và sáng tạo nội dung số. Với mô hình này, báo có thể linh hoạt đáp ứng nhu cầu của độc giả trong thời đại kỹ thuật số, tương tự như các tập đoàn báo chí lớn như New York Times và South China Morning Post.

- Đa dạng hóa nền tảng truyền thông: Hướng tới vận hành theo mô hình đa nền tảng, tiếp cận người đọc trên mọi thiết bị và kênh truyền thông (báo in, báo điện tử, mạng xã hội, video). Để đạt được điều này, báo cần cấu trúc tòa soạn theo dạng hội tụ, kết nối thông tin 24/7, giúp mỗi nền tảng đều phù hợp với nhóm độc giả mục tiêu.

- Sản xuất nội dung tích hợp và linh hoạt: cần tối ưu hóa quy trình sản xuất nội dung tích hợp, đảm bảo thông tin được điều phối chặt chẽ từ "super-desk" để xuất bản đồng nhất trên các nền tảng, nhưng cách thức thể hiện được điều chỉnh theo từng đối tượng độc giả và môi trường truyền thông.

- Sử dụng công cụ đo lường và phân tích: Áp dụng các công cụ đo lường hiện đại (như Chartbeat) để đánh giá hiệu quả nội dung, từ đó có thể điều chỉnh và phát triển chiến lược nội dung phù hợp với thị hiếu của độc giả. Công cụ này giúp báo có cái nhìn chi tiết về thói quen đọc, phản hồi của độc giả và điều chỉnh chiến lược kịp thời.

- Nâng cấp hạ tầng và đầu tư nhân sự công nghệ: Để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng hiện đại và tuyển dụng nhân lực công nghệ chất lượng cao, đồng thời đào tạo kỹ năng số cho phóng viên, biên tập viên để họ có thể làm việc trong môi trường số hóa.

- Đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển (R&D): Cần lập bộ phận nghiên cứu, sáng tạo trong nội bộ để liên tục cập nhật các xu hướng báo chí hiện đại, xây dựng các sản phẩm báo chí sáng tạo và dẫn dắt thị trường, hợp tác với các viện nghiên cứu và trường đại học để tận dụng nguồn lực bên ngoài.

- Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và báo chí tự động: Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của độc giả, báo nên đầu tư hơn vào AI, bao gồm viết báo tự động, dịch thuật tự động và các công nghệ khác nhằm tạo ra nội dung nhanh chóng, cá nhân hóa và hiệu quả.

- Đa dạng hóa nguồn thu: Ngoài quảng cáo, có thể khai thác các mô hình doanh thu mới như tổ chức sự kiện, cung cấp dịch vụ công nghệ thông tin, hoặc bán các sản phẩm số độc quyền. Điều này giúp báo không phụ thuộc vào nguồn thu quảng cáo truyền thống và đảm bảo sự bền vững tài chính.

- Thu thập dữ liệu người dùng trực tiếp: Để tối ưu hóa các chiến lược quảng cáo và nội dung, báo cần thu thập dữ liệu độc giả từ các nền tảng của mình (first-party data), giúp phân tích và hiểu rõ đối tượng độc giả, từ đó tăng cường chất lượng nội dung và trải nghiệm người dùng.

- Hợp tác với các đối tác phi báo chí: Báo có thể mở rộng sự hiện diện thông tin qua các ứng dụng di động của ngân hàng, hệ thống bán lẻ hoặc các nền tảng khác, từ đó đưa tin tức và nội dung chính thống đến với đông đảo người dân ở nhiều kênh khác nhau.

- Xây dựng trung tâm kết nối dữ liệu cho hệ thống báo Đảng: Trong dài hạn, Báo Nhân Dân sẽ trở thành một trung tâm dữ liệu và công nghệ, kết nối với các báo Đảng trong cả nước, giúp tối ưu hóa và chia sẻ nguồn lực, hỗ trợ chuyển đổi số mạnh mẽ cho cả hệ thống báo Đảng.

Phan Huy Thạch