Quản lý, nâng cao chất lượng nội dung thông tin quốc tế trên VOV1

Quản lý, nâng cao chất lượng nội dung thông tin quốc tế trên VOV1

Vai trò của quản lý thông tin quốc tế trên VOV1

Đài Tiếng nói Việt Nam (Đài TNVN) là một trong những cơ quan truyền thông lớn, có uy tín nhất trực thuộc Chính phủ. Với 4 loại hình báo chí là phát thanh, truyền hình, báo in và báo điện tử, Đài TNVN là cơ quan truyền thông nhận được sự tin cậy rất lớn từ công chúng trong nước và quốc tế. Trong đó, thông tin quốc tế trên kênh thời sự VOV1 là một trong những mảng thông tin quan trọng đặc biệt trong đời sống xã hội Việt Nam, thông tin đến thính giả những vấn đề thời sự quốc tế hàng ngày về tình hình thế giới và những tác động đến Việt Nam, góp phần định hướng dư luận và giúp người dân có cái nhìn khách quan về các vấn đề thời sự có tác động đến Việt Nam.

Việc quản lý thông tin quốc tế trên kênh VOV1 sẽ góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị trong giai đoạn hiện nay, định hướng dư luận, giúp người dân hiểu đúng chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước; tránh những tác động xấu từ bên ngoài, đặc biệt là thông tin nhiễu, thông tin sai sự thật từ nước ngoài xâm nhập vào nước ta.

Trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực có những diễn biến nhanh chóng, phức tạp, nhu cầu về thông tin quốc tế của người dân Việt Nam ngày càng cao, đã trở thành thói quen hàng ngày thì vai trò của quản lý thông tin quốc tế nói chung và trên kênh thời sự phát thanh ngày càng được coi trọng. Làm tốt công tác quản lý sẽ là đòn bẩy để thông tin quốc tế phát huy vai trò quan trọng, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng Việt Nam.

Quản lý thông tin quốc tế trên sóng thời sự phát thanh đóng vai trò nâng cao chất lượng thông tin quốc tế cả về nội dung và hình thức của chương trình.

Về nội dung: Quản lý thông tin quốc tế sẽ cho các tin bài được phát sóng có chất lượng tốt hơn khi chúng đã được chọn lọc một cách kỹ càng, được biên tập và duyệt cẩn thận, đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của công chúng về tính chính xác của thông tin, sự nhanh nhạy, kịp thời, đầy đủ.

Về hình thức: Hoạt động tổ chức sản xuất sẽ giúp các chương trình, các tin bài được lựa chọn, sắp xếp hợp lý, có mục đích nhằm mang đến cho công chúng tư duy logic về các vấn đề quốc tế theo sự sắp xếp thứ tự ưu tiên quan trọng. Quản lý thông tin quốc tế tốt cũng sẽ tránh được sự lãng phí hao mòn trang thiết bị, kỹ thuật máy móc. Quản lý thông tin quốc tế tốt góp phần xây dựng thương hiệu của chương trình, của VOV1. Chất lượng tin bài đảm bảo, cách sắp xếp tin bài hợp lý, hình thức thể hiện tin bài phong phú, hấp dẫn là những yếu tố giúp thu hút đông đảo công chúng, tạo ấn tượng và sự ghi nhớ của công chúng đối với các chương trình thời sự của Kênh, Đài phát sóng.

Giao diện báo điện tử VOV1

Quy trình quản lý thông tin quốc tế trên VOV1

Trên kênh VOV1, thông tin các vấn đề quốc tế chiếm khoảng 1/3 thời lượng phát sóng hàng ngày. Với 4 chương trình Thời sự chính (6h00, 12h00, 18h00 và 21h30) và 04 show trực tiếp trong ngày (Theo dòng Thời sự, Góc nhìn, Điểm hẹn 17h và Thức cùng sự kiện), 11 bản tin ngắn 5 phút/ngày, tính trung bình lượng thông tin quốc tế phục vụ thính giả khoảng 90 phút/ngày. Kênh VOV1 cũng là kênh chủ lực cung cấp có hệ thống các vấn đề quốc tế ở nhiều tầng, nấc khác nhau. Khối lượng thông tin và các vấn đề quốc tế phát sóng trên kênh VOV1 chủ yếu các đơn vị là Phòng Khai thác, Phòng Thời sự Quốc tế VOV1 (thuộc VOV1) và các cơ quan thường trú của Đài TNVN tại nước ngoài tổ chức sản xuất.

Qua khảo sát thực tế cho thấy, với các chương trình thông tin quốc tế, lãnh đạo VOV1 và lãnh đạo các phòng liên quan quản lý dựa trên quy trình sau:

Các BTV trực thời sự kíp nào thì vào ca trước 4 tiếng: đọc, theo dõi nguồn tin, từ đó xác định những vấn đề nóng của quốc tế đặt hàng các nguồn khai thác theo từng mảng miếng, góc cạnh, chủ đề. Tùy từng tin tức sự kiện có thể phát trong chương trình “thời sự 12h” sau phát triển “nuôi tin, nuôi vấn đề” phát triển lên 18h. Đặc biệt khi có sự kiện lớn như bầu cử Tổng thống Mỹ, Nga, Nhật, chiến tranh khu vực, thiên tai địch họa, căng thẳng mới về thương mại giữa các nước lớn thì BTV chương trình tổ chức sâu hơn, cùng lúc kết nối với các cơ quan thường trú ở nước ngoài liên quan để 2 đến 3 phóng viên thường trú cùng lên sóng trực tiếp, kết nối tương tác, tạo ra bức tranh sinh động và góc nhìn đa chiều. Thậm chí kết nối chuyên gia ở trong nước theo dõi khu vực hoặc vấn đề quốc tế đó để bình luận sâu hơn, giúp thính giả hiểu rõ sự kiện đó và tác động ra sao tới thế giới, khu vực và Việt Nam.

Đội ngũ PV, BTV thực hiện thông tin quốc tế trên VOV1 sau khi phát sóng chương trình cũng vẫn theo dõi phản hồi của thính giả. Đây là cơ sở quan trọng để xác định hiệu quả sản xuất, là tiền đề để điều chỉnh sản xuất sao cho phù hợp. Việc theo dõi được tiến hành qua thư thính giả, trên fanpage, kênh youtube, website...

Với những thông tin thời sự ngắn, về cơ bản các phòng qua khảo sát đều có chung quy trình quản lý tổ chức sản xuất thông tin quốc tế như sau:

Một là, công đoạn chọn lọc tin bài: Mục đích của việc cung cấp thông tin là nhằm đáp ứng nhu cầu được biết của công chúng thính giả, do đó tiêu chí được đặt ra ở đây là cung cấp cái thính giả cần chứ không phải cái mình có. Nhưng mặt khác, một trong những chức năng quan trọng của báo chí là định hướng dư luận xã hội.

Các tin tức thời sự quốc tế này sẽ xuất hiện trong các chương trình trên các phương tiện truyền thông đại chúng mà cụ thể ở đây là trên sóng của thời sự VOV1, chính vì vậy, không phải thông tin quốc tế nào cũng có thể được chọn để dịch và sử dụng, và khi dịch cũng không thể dịch sát nghĩa như trong văn bản tiếng nước ngoài đã viết. Những thông tin quốc tế này sẽ được chọn và dịch theo định hướng của Đảng và Nhà nước sao cho có ích cho thính giả nhưng đảm bảo được quan điểm chỉ đạo tránh để tin tức được phát đi ảnh hưởng đến quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam với các nước, ảnh hưởng đến hoạt động đối nội, đối ngoại của Đảng và Nhà nước.

Các biên tập viên của các phòng khảo sát luôn bám sát các định hướng sau trong công đoạn chọn lọc tin tức:

+ Thứ nhất, phải bảo đảm đưa tin đúng định hướng, đúng quan điểm đường lối của Đảng và Nhà nước và sự chỉ đạo của lãnh đạo cơ quan.

+ Thứ hai, phải bảo đảm sự kiện được đưa tin có tầm quan trọng thu hút được sự chú ý của công chúng báo chí tức là tin phải hay, phải có chất lượng.

+ Thứ ba, phải đảm bảo yếu tố thời sự của tin tức tức là phải mới, có tính cập nhật để có thể cạnh tranh về mặt thông tin trong thời đại bùng nổ thông tin.

+ Thứ tư, phải có thời lượng hợp lý, tức là phải cân đối mật độ đưa tin về một sự kiện, một vấn đề cũng như cân đối giữa các lĩnh vực đưa tin trong một bản tin, một chương trình thời sự hay nói khác hơn là phải đa dạng hóa nội dung thông tin. Công đoạn duyệt tin bài. Như đã nói ở trên, khâu biên dịch và biên tập đòi hỏi phải có sự tỉnh táo và đầu tư lớn. Và các biên dịch viên càng làm tốt công việc bao nhiêu thì khâu biên tập - duyệt cuối cùng sẽ càng thuận lợi bấy nhiêu. Đây là công đoạn do các lãnh đạo các bộ phận là những biên tập viên có nhiều kinh nghiệm và trình độ chuyên môn cao thực hiện nhằm thẩm định, kiểm tra và phát hiện, sửa chữa những sai sót, những bất hợp lý có thể xuất hiện trong tin, bài. Ở công đoạn này, người duyệt sẽ tập trung vào 3 yếu tố chính gồm đề tài, nội dung và thể hiện. Về đề tài, phần lớn tin bài khi được chuyển đến khâu biên tập duyệt đều đáp ứng yêu cầu, một phần cũng là nhờ được chọn lọc tốt ở công đoạn chọn lọc tin bài.

Bản tin trên VOV1: Ngày chủ nhật không ô tô - Xu hướng “ giao thông sạch” tại châu Âu (20/09/2021)

Công đoạn sắp xếp tin tức và lên kịch bản chương trình. Sau khi tin bài được biên tập, duyệt thì công đoạn tiếp theo của quy trình sản xuất là sắp xếp chúng sao cho có vị trí hợp lý trong một bản tin, chương trình. Tiêu chí sắp xếp tin bài trong thông tin quốc tế hiện nay trên VOV1 theo ông Đồng Mạnh Hùng, Trưởng Ban Thư ký Biên tập, nguyên là Trưởng ban VOV1 : “Tin quan trọng trên thế giới, phù hợp với cộng đồng người Việt Nam, nói chung phải có liên quan đến Việt Nam. Phải có lợi cho mối quan hệ Việt Nam với các nước trên thế giới. Chúng ta thực hiện đúng luật gần xa. Những gì càng gần Việt Nam, có nhiều liên quan Việt Nam thì chúng ta sẽ đưa ra nhiều hơn, tin nào ít quan trọng hơn thì xếp phía sau”. Tiêu chí tiếp theo là các tin chính trị ngoại giao xếp trước; rồi đến các tin quân sự an ninh; tai nạn, sự cố, thiên tai; tiếp theo là tin kinh tế; khoa học kỹ thuật; cuối cùng là những thông tin nhẹ nhàng, vui tươi về văn hóa, đời sống xã hội…

Ngoài những kết quả đạt được, công tác quản lý thông tin quốc tế trên VOV1 cũng không tránh khỏi một số mặt hạn chế như: Chất lượng nội dung của một số tin, bài quốc tế chưa thật sự cao, đề tài, vấn đề, chi tiết chưa hay; Hình thức thể hiện của các bản tin, chương trình chưa theo kịp xu hướng phát thanh hiện đại; Tổ chức bộ máy sản xuất, do đội ngũ tham gia sản xuất các bản tin, chương trình không phải là cùng một đơn vị nên việc quản lý, phối hợp đôi khi còn bất cập.

Có thể nói, thông tin quốc tế trên VOV1 đã đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng. Sự kiện gần như được đưa tin tức thời bất chấp khoảng cách về không gian và thời gian. Thông tin đa dạng và phong phú. Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, khi thông tin bùng nổ và cạnh tranh thông tin diễn ra gay gắt, đặc biệt là khi Ban Thời sự VOV1 tái cơ cấu và đang đổi mới mạnh mẽ, mảng thông tin quốc tế ngày càng được chú trọng. So sánh với các Đài phát thanh quốc tế lớn trên thế giới hiện nay, như BBC news (Anh), ABC news (Australia), NPR (Mỹ) hay Radio France (Pháp)… cách viết tin, cách thông tin về các vấn đề quốc tế trên kênh VOV1 đang bị chững lại. Thông tin đôi khi bị đi vào lối mòn, không thỏa mãn nhu cầu thông tin của công chúng.

Kỳ họp Đại hội đồng Liên hợp quốc

Tăng cường quản lý thông tin quốc tế trên VOV1

Đối với chủ thể quản lý

Chủ thể quản lý là những người có vai trò quyết định tới quản lý nội dung thông tin quốc tế trên sóng phát thanh. Tuy nhiên với thực trạng hiện nay, để tăng cường quản lý nội dung thông tin quốc tế trên VOV1 cần phải giải quyết nhiều vấn đề đặt ra từ góc độ chủ thể quản lý như: Thứ nhất, các chủ thể quản lý phải quản lý tốt khâu duyệt nội dung chương trình, kiểm soát tốt các khâu liên quan tới nội dung phát sóng trên VOV1.

Thứ hai, các chủ thể quản lý phải quản lý tốt vấn đề bản quyền và vi phạm bản quyền liên quan tới nội dung thông tin quốc tế trên VOV1. Tình trạng nhiều cơ quan báo điện tử, trang thông tin điện tử tổng hợp tự ý lấy tin, bài, hình ảnh của VOV1 mà không xin phép, không có sự đồng ý, không dẫn nguồn vẫn diễn ra, gây khó khăn đối với VOV1 trong việc sản xuất các tin, bài liên quan.

Thứ ba, do đội ngũ phóng viên, biên tập viên tại VOV1 thực hiện mảng thời sự quốc tế có tuổi đời và tuổi nghề trẻ, chính vì vậy các chủ thể quản lý cần tăng cường định hướng trong quản lý nội dung thông tin quốc tế trên VOV1, nhất là việc tạo ra cơ chế, phương thức quản lý một cách linh hoạt, phù hợp, hiệu quả. Tất nhiên, điều này luôn được đội ngũ quản lý coi trọng.

Thứ tư, cơ quan chủ quản, Đài TNVN cần một đạo diễn tổng (quản lý tổng thể), một kho thông tin sử dụng chung. Về lý thuyết, thông tin một sự kiện quốc tế nóng sẽ được đưa ở tất cả các kênh phát thanh (VOV1), online (vov.vn; vtcnews.vn) và kênh truyền hình (VTC1). Tùy theo từng đặc thù của mỗi kênh, thông tin được xử lý ở nhiều tầng khác nhau. Trên thực tế, mỗi kênh lại xử lý khai thác, biên dịch ở một nguồn khác nhau hay không chia sẻ nguồn tài nguyên thông tin.

Thứ năm, chủ thể quản lý là ban lãnh đạo VOV1 cần tiến hành điều tra công chúng thường xuyên, cần tiếp tục cải tiến format tránh nguy cơ tụt hậu. Trên thế giới mỗi đài phát thanh quốc tế lại có một cách vận hành riêng, tổ chức các chương trình mũi nhọn phù hợp với nhu cầu của thính giả.

Đối với khách thể quản lý

Để tăng cường quản lý nội dung thông tin quốc tế trên kênh thời sự phát thanh, ngoài việc giải quyết những vấn đề đặt ra với chủ thể quản lý cần giải quyết tốt những vấn đề đặt ra với đối tượng quản lý.

Về nội dung, hình thức thông tin quốc tế: Cần sự tinh tế, sắc sảo trong việc biên tập, lựa chọn các thông tin quốc tế phát sóng trên VOV1 sao cho thông tin đáp ứng các yêu cầu đặt ra của báo chí phát thanh nói chung và của các đối tượng công chúng thính giả mục tiêu nói riêng.

Bên cạnh việc bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí, các phóng viên, biên tập viên làm mảng thông tin quốc tế cũng cần không ngừng nâng cao trình độ ngoại ngữ và những kiến thức nền. Bởi đây chính là “chìa khóa vàng” mở cánh cửa thế giới để chúng ta chuyển tải thông tin về tình hình thế giới tới người dân Việt Nam một cách đầy đủ và sinh động nhất và ngược lại.

Đầu tư cho bồi dưỡng, tập huấn: Việc tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn trong và ngoài nước đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo, không ngừng nâng cao nghiệp vụ chuyên môn cho các biên tập viên, phóng viên của Ban Thời sự - VOV1.

Ưu tiên tối đa vai trò của phóng viên thường trú nước ngoài (TTNN) thể hiện trên sóng. Một trong những đặc thù của báo nói là đưa tin nhanh, cập nhật với mọi hình thức đặc biệt là việc kết nối qua điện thoại. Như đã đề cập, vai trò của các cơ quan TTNN rất quan trọng đối với việc tổ chức dòng thông tin quốc tế trên VOV1, thậm chí có thể coi sự xuất hiện của các phóng viên Thường trú VOV ở nước ngoài là “phần đinh”, tạo nên bản sắc riêng của VOV1.

VOV1 cũng cần nâng cao năng lực viết bình luận quốc tế của các phóng viên, biên tập viên, bởi đây vốn là một trong những thế mạnh truyền thống của Đài TNVN; bên cạnh đó cần xây dựng đội ngũ cộng tác viên là những chuyên gia nghiên cứu giàu kinh nghiệm trong các lĩnh vực chính trị, ngoại giao, kinh tế, quốc phòng, an ninh, văn hóa xã hội, khoa học công nghệ … để khi cần có thể tham vấn ý kiến hoặc mời đến phòng thu trao đổi, trả lời trực tiếp công chúng, thính giả. Như vậy, sẽ ngày càng tăng uy tín, hấp dẫn và độ tin cậy của công chúng thính giả đối với VOV1./.

HÀ MẠNH THẮNG – VŨ HỒ ĐIỆP