Đào tạo quốc tế ngành truyền thông thời toàn cầu hóa

Sinh viên dự Lễ khai giảng Chương trình cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Truyền thông tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền. Ảnh: Nghiêm Mai

Sự mở đầu của chương trình này là minh chứng sinh động của xu hướng đào tạo quốc tế ngành truyền thông trong thời toàn cầu hóa.

Xu thế tất yếu

Hợp tác quốc tế trong đào tạo đã trở thành xu hướng tất yếu trong một thế giới toàn cầu hóa. Coi giáo dục là quốc sách hàng đầu, nhiều quốc gia trên thế giới tích cực thúc đẩy các cơ hội hợp tác đào tạo quốc tế nhằm nâng cao tri thức và chất lượng nguồn nhân lực.

Quá trình này không chỉ làm giàu kho tri thức của mỗi quốc gia mà còn tăng cường hiểu biết văn hóa quốc tế. Đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, hợp tác đào tạo với các nước có nền giáo dục tiên tiến sẽ giúp tiếp cận phương thức quản lý đào tạo, tổ chức giảng dạy và bảo đảm chất lượng theo chuẩn quốc tế.

Ở Việt Nam, đào tạo quốc tế ngành truyền thông đang trở thành xu hướng dù xuất hiện chậm hơn so với các ngành như quản trị kinh doanh, quản lý kinh tế hay thương mại quốc tế. Xu hướng này phản ánh bối cảnh quốc tế hội nhập, quá trình chuyển dịch của nền kinh tế cũng như xuất phát từ đòi hỏi khách quan của xã hội. Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng, với các đặc trưng về sự tương thích các quy chuẩn và bằng cấp, sự năng động của nguồn nhân lực, “giáo dục không biên giới” sẽ phát triển mạnh mẽ.

Đây là cơ hội để các quốc gia trên thế giới chuẩn hóa chương trình và phương thức đào tạo truyền thông của mình, ít nhất là trên phương diện các kỹ năng tác nghiệp. Tuy nhiên, sự đa dạng về bối cảnh chính trị, kinh tế và xã hội của các quốc gia tạo ra đặc thù về nội dung và chương trình đào tạo truyền thông.

Chỉ riêng trong lĩnh vực truyền thông, các xu hướng hội tụ, đa phương tiện và số hóa đang đặt các cơ quan truyền thông trước những thời cơ và thách thức lớn. Các cơ quan truyền thông một mặt phải cơ cấu lại mô hình hoạt động đồng thời tổ chức đội ngũ phóng viên có khả năng làm việc đa nhiệm, tác nghiệp trên nhiều nền tảng và thích ứng với nhiều loại hình báo chí khác nhau. Hơn nữa, đội ngũ phóng viên cần phải có khả năng làm việc trong các môi trường đa văn hóa.

Tại Việt Nam hiện nay, việc đào tạo nguồn nhân lực báo chí và truyền thông chất lượng cao là đòi hỏi khách quan của hệ thống chính trị, kinh tế và xã hội. Đây luôn là lực lượng quan trọng thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ và lành mạnh của xã hội.

Một mặt, các tổ chức trong nước cần con người có khả năng tác nghiệp trong môi trường quốc tế. Mặt khác, các tổ chức quốc tế cần con người có kỹ năng quốc tế để tác nghiệp trong môi trường văn hóa sở tại. Đòi hỏi này chính là đơn đặt hàng đối với các cơ sở đào tạo báo chí và truyền thông.

Là cơ sở đào tạo báo chí và truyền thông lớn, Học viện Báo chí và Tuyên truyền luôn coi đào tạo quốc tế về truyền thông là chiến lược. Chiến lược này đã được khởi động từ những năm 2000 với nỗ lực đào tạo chương trình thạc sĩ Truyền thông với Đại học Công nghệ Sydney, Australia.

Nỗ lực đào tạo quốc tế được khởi động lại từ năm 2013 nhằm giúp Học viện tiếp cận chương trình đào tạo tiên tiến trên thế giới đồng thời đáp ứng nhu cầu đào tạo chất lượng cao ngày càng cao của xã hội. Chương trình cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Truyền thông đã được triển khai trong bối cảnh đó.

Đào tạo nhân lực chất lượng cao

Trước hết, việc xây dựng và triển khai các chương trình đào tạo quốc tế tại Việt Nam hướng đến đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành truyền thông. Đặc trưng chất lượng cao này được tiếp cận trên nhiều phương diện như cơ sở vật chất hiện đại, môi trường học tập thân thiện hay đội ngũ giảng viên có trình độ.

Đào tạo chất lượng cao vì thế phải gắn việc triển khai chương trình với bảo đảm chất lượng. Các hoạt động kiểm tra đánh giá đều hướng tới việc nâng cao kết quả học tập và quan trọng hơn, cải thiện trải nghiệm của người học. Chất lượng đào tạo được bảo đảm dựa trên hệ thống các tiêu chí, tiêu chuẩn, nguyên tắc, quy trình và cơ chế kiểm soát.

Tại các trường đại học có thứ hạng cao về đào tạo truyền thông trên thế giới, bảo đảm chất lượng là phần không tách rời hoạt động đào tạo. Đây là lý do tại sao Đại học Middlesex yêu cầu Học viện cung cấp các minh chứng về năng lực bảo đảm chất lượng khi tiến hành công tác kiểm định tại Học viện.

Ông Mark Hunter, Phó Trưởng Khoa Truyền thông và Nghệ thuật biểu diễn, Đại học Middlesex phát biểu tại Lễ khai giảng. Ảnh: Nghiêm Mai

Chương trình đào tạo quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Truyền thông tại Học viện do Đại học Middlesex xây dựng, bảo đảm chất lượng và do Học viện tổ chức giảng dạy. Cơ chế này bảo đảm rằng, mọi hoạt động giảng dạy và học tập tại Học viện diễn ra theo các quy trình và tiêu chuẩn đúng như tại cơ sở đào tạo của Đại học Middlesex tại London. Các quy trình và hướng dẫn bảo đảm chất lượng được chi tiết hóa trong Sổ tay Nâng cao chất lượng học tập và Sổ tay Chương trình đào tạo.

Trong bối cảnh thay đổi truyền thông như hiện nay, đào tạo nhân lực chất lượng cao cũng đồng nghĩa với việc đào tạo truyền thông tích hợp, đào tạo đa phương tiện. Mô hình đào tạo báo chí và truyền thông ở Việt Nam hiện nay cơ bản theo hướng phân tách chuyên ngành theo loại hình phương tiện truyền thông. Tại Học viện Báo chí và Tuyên truyền, các chuyên ngành đào tạo truyền thống được đặt tên theo phương tiện truyền thông như báo in, báo phát thanh, báo mạng... Phương thức đào tạo này dần không còn phù hợp và cần có lộ trình để thay đổi.

Chương trình cử nhân quốc tế Quảng cáo, Quan hệ công chúng và Truyền thông chính là chương trình tích hợp như thế. Nhận thức được rằng, đây là 3 lĩnh vực có những vùng giao thoa trong lý thuyết và cần được phối hợp thực hiện trong thực tế, những nhà xây dựng chương trình đã thiết kế đây là 1 chương trình đào tạo, thay vì 3 chương trình đào tạo riêng lẻ. Tất nhiên, mỗi phương thức đào tạo đều có thế mạnh và hạn chế riêng. Vấn đề là phương thức nào là phù hợp hơn trong từng giai đoạn và với từng đối tượng.

Tăng cường hợp tác quốc tế Đào tạo quốc tế ngành truyền thông là xu hướng mới trong một thế giới ngày càng hội nhập và kết nối. Các cơ sở đào tạo báo chí và truyền thông sớm nắm bắt được xu hướng này sẽ thu hút được người học và khẳng định vị thế của mình.

Trong bối cảnh cạnh tranh đào tạo như hiện nay, vấn đề không chỉ là thu hút được đủ số lượng sinh viên mà là thu hút được những sinh viên thực sự đam mê và có năng lực. Các chương trình đào tạo quốc tế về truyền thông nếu không xét đến khía cạnh này thì khó có thể thành công trong dài hạn.

Công tác này không chỉ mở rộng quan hệ đối tác, tìm kiếm các nguồn lực mà còn tăng cường mạng lưới các chuyên gia để trao đổi kinh nghiệm. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế cũng là cách “đi tắt đón đầu” để các cơ sở đào tạo báo chí và truyền thông tiếp cận các quy trình, chuẩn mực đào tạo quốc tế. Trong bối cảnh hoạt động bảo đảm chất lượng tại các cơ sở đào tạo báo chí và truyền thông trong nước chưa được thực hiện đầy đủ thì việc học hỏi kinh nghiệm của các trường có uy tín là rất cần thiết.

Xét cho cùng, hoạt động đào tạo nói chung và đào tạo quốc tế ngành truyền thông nói riêng đều hướng tới con người và bắt đầu từ con người. Chỉ khi có đội ngũ cán bộ tốt thì công tác đào tạo mới đạt được mục tiêu mong muốn là mang lại những trải nghiệm học tập tích cực cho người học.

Các hoạt động hợp tác quốc tế vì thế giúp cán bộ giao lưu với bên ngoài để biết mình đang đứng ở đâu. Quan trọng hơn, nó giúp các cơ sở đào tạo báo chí và truyền thông xác định, mình đang ở thứ hạng nào so với các cơ sở khác trong khu vực và trên thế giới, từ đó vạch ra chiến lược phát triển lâu dài./.

PGS, TS. Trương Ngọc Nam, TS. Vũ Thanh Vân