Có thu hồi tài sản của ông Trịnh Xuân Thanh ở nước ngoài?

Có thông tin cho rằng, Trịnh Xuân Thanh đang lẩn trốn ở nước ngoài, chính vì vậy việc bắt giữ, dẫn độ và thậm chí thu hồi tài sản nếu có sẽ như thế nào, có khó khăn hay không... PV Báo Lao Động đã trao đổi với luật sư Nguyễn Anh Thơm (Trưởng VP Luật sư Nguyễn Anh, Đoàn Luật sư TP Hà Nội) xung quanh nội dung này.

Nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang Trịnh Xuân Thanh

Thưa luật sư, đối với hành vi phạm tội của ông Trịnh Xuân Thanh, sau khi Bộ Công an ra quyết định số 19/C46-P12 truy nã toàn quốc và truy nã quốc tế đối với Trịnh Xuân Thanh thì trình tự thủ tục truy nã sẽ được thực hiện như thế nào?

- Trong giai đoạn điều tra nếu xác định có bị can bỏ trốn hoặc không biết bị can đang ở đâu thì Cơ quan điều tra đang thụ lý vụ án phải ra quyết định truy nã và phối hợp với lực lượng cảnh sát truy nã tội phạm để tổ chức truy bắt.

Quyết định truy nã phải được gửi đến: Công an xã, phường, thị trấn, Công an cấp huyện nơi đăng ký thường trú, tạm trú, nơi ở và quê quán của người bị truy nã; Công an cấp tỉnh nơi người bị truy nã có khả năng lẩn trốn hoặc gửi đến tất cả Công an các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Cục Cảnh sát truy nã tội phạm Bộ Công an; Phòng Cảnh sát truy nã tội phạm Công an cấp tỉnh; Cơ quan hồ sơ nghiệp vụ (nơi đăng ký hồ sơ nghiệp vụ); Quyết định truy nã được thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng để mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân biết, phát hiện, bắt giữ đối tượng bị truy nã.

Trong trường hợp ông Trịnh Xuân Thanh, Cục Cảnh sát truy nã tội phạm tiến hành các biện pháp nghiệp vụ và thông báo rộng rãi trên website của Cục Cảnh sát truy nã để cho nhân dân, các cơ quan, tổ chức được biết, phát hiện thông báo hoặc bắt giữ theo quy định của pháp luật.

Trường hợp nếu ông Trịnh Xuân Thanh bỏ trốn khỏi lãnh thổ Việt Nam thì sẽ xử lý như thế nào, thưa luật sư?

- Khi có căn cứ xác định bị can đã bỏ trốn ra khỏi lãnh thổ Việt Nam thì cơ quan truy nã sẽ gửi lệnh truy nã cùng các giấy tờ pháp lý có liên quan đến Văn phòng Interpol Việt Nam trực thuộc Tổng cục Cảnh sát. Đây là cơ quan đầu mối trong hợp tác quốc tế phòng, chống tội phạm của Lực lượng Cảnh sát Việt Nam với Tổ chức Cảnh sát Hình sự quốc tế (Interpol). Văn phòng Interpol Việt Nam sẽ đề nghị Ban Tổng thư ký tổ chức Interpol ra quyết định truy nã quốc tế ông Trịnh Xuân Thanh.

Việc dẫn độ tội phạm trong trường hợp này sẽ như thế nào?

- Theo các nguyên tắc hoạt động của Interpol, dẫn độ tội phạm được thực hiện theo các Điều ước quốc tế đa phương hoặc song phương nhưng trình tự, thủ tục dẫn độ tội phạm lại tuân theo quy định của pháp luật quốc gia được yêu cầu dẫn độ và pháp luật quốc gia yêu cầu dẫn độ. Theo đó, mỗi quốc gia đều có các quy định về dẫn độ tội phạm.

Ví dụ, trường hợp ông Trịnh Xuân Thanh bị bắt giữ tại Canada thì việc dẫn độ được căn cứ vào Đạo luật dẫn độ năm 1999 của Canada. Đạo luật dẫn độ gồm 4 phần, trong đó có quy định cụ thể về trường hợp dẫn độ từ Canada và quy định về dẫn độ tới Canada:

1. Về nghĩa vụ dẫn độ: Đạo luật quy định nghĩa vụ dẫn độ của Canada sẽ xuất hiện trong trường hợp giữa các quốc gia yêu cầu và Canada có thoả thuận dẫn độ được ghi nhận trong các điều ước quốc tế đa phương hoặc song phương hoặc trong từng trường hợp cụ thể có thoả thuận về dẫn độ.

2. Về đối tượng dẫn độ: Đối tượng dẫn độ là những tội phạm mà cá nhân tiến hành được quy định trong pháp luật của cả hai quốc gia, với mức hình phạt tù từ 2 năm trở lên hoặc một hình phạt nặng hơn, tối thiểu là 6 tháng đối với việc dẫn độ để thi hành hình phạt tù.

3. Về thẩm quyền dẫn độ: Bộ trưởng Bộ Tư pháp và Toà án sẽ là cơ quan có thẩm quyền tiếp nhận, xem xét và quyết định việc thực hiện các yêu cầu về dẫn độ.

4.Về căn cứ từ chối dẫn độ: Đạo luật đưa ra 5 trường hợp mà Canada sẽ từ chối dẫn độ tội phạm.

5. Về quy trình dẫn độ: Hoạt động dẫn độ được quy định trong Đạo luật dẫn độ của Canada được thực hiện qua hai giai đoạn là: Bộ trưởng Tư pháp, sau đó đến Toà án.

Về nguyên tắc chung, pháp luật quốc tế đều từ chối không dẫn độ trong các trường hợp: Nguyên tắc không dẫn độ công dân nước mình; Nguyên tắc không dẫn độ tội phạm chính trị; Nguyên tắc định danh kép; Không dẫn độ nếu cá nhân bị dẫn độ sẽ bị kết án đối với tội phạm khác; Không dẫn độ trong trường hợp cá nhân sẽ bị kết án tử hình. Một số trường hợp khác như: Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự đã chấm dứt, hành vi phạm tội được ghi nhận trong đề nghị dẫn độ thuộc sự điều chỉnh đặc biệt của quốc gia được yêu cầu, cân nhắc các vấn đề nhân đạo đối với cá nhân bị dẫn độ…

Vậy với số tài sản do phạm tội mà có nhưng được đưa ra nước ngoài thì sẽ xử lý như thế nào?

- Trong trường hợp, Cơ quan điều tra có căn cứ chứng minh tài sản của ông Trịnh Xuân Thanh đang được hợp thức hóa ở nước ngoài thì được thực hiện theo cơ chế hợp tác tư pháp giữa hai nước (nếu có ký kết) thì sẽ dễ dàng hơn.

Trường hợp Việt Nam và quốc gia có tài sản mà ông Thanh tẩu tán chưa có Hiệp định tương trợ tư pháp thì chúng ta vẫn có thể thực hiện theo Công ước Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng vào năm 2003 và Việt Nam đã phê chuẩn Công ước này vào ngày 3/7/2009. Nội dung chủ yếu bao gồm những vấn đề: Công tác phòng, chống; Hình sự hóa tội phạm tham nhũng; Thu hồi tài sản bị thất thoát; Hợp tác quốc tế và hỗ trợ kỹ thuật.

Trình tự thủ tục thu hồi tài sản bên nước ngoài được thực hiện theo quy định tại Điều 55, Điều 57 Công ước Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng 2003.

Liệu có thu hồi được tài sản không, thưa luật sư?

- Trong trường hợp nếu ông Trịnh Xuân Thanh tẩu tán tài sản ra nước ngoài thì Nhà nước Việt Nam vẫn có thể thu hồi.

Trước tiên, cần xem xét giữa Việt Nam và quốc gia nơi ông Thanh hợp thức hóa tài sản bằng tiền phạm pháp đã có cơ chế tương trợ tư pháp, nếu có Hiệp định Tương trợ tư pháp đã ký kết thì việc thu hồi tài sản sẽ thuận lợi hơn.

Trường hợp Việt Nam và quốc gia có tài sản ông Thanh tẩu tán chưa ký hiệp định này, chúng ta vẫn có thể thực hiện. Bởi lẽ, chúng ta và các nước trên thế giới đã gia nhập Công ước LHQ về chống tham nhũng 2003 (Việt Nam đã phê chuẩn Công ước này tháng 7/2009). Nội dung chủ yếu bao gồm công tác phòng chống, hình sự hóa tội phạm tham nhũng, thu hồi tài sản bị thất thoát…

Nguồn: Lao động