Kỳ 5: Con người là nòng cốt, xác định rõ từ nhận thức tới hành động

Làm sâu sắc hơn ngòi bút; gợi mở, lan tỏa ý thức trách nhiệm, tinh thần nhân văn trong mỗi tác phầm báo chí phụ thuộc vào ý chí, cách thức vận hành của mỗi tòa soạn, mỗi nhà báo, phóng viên. Văn hóa trở thành sợi dây gắn kết của trách nhiệm, lương tâm và lòng tự trọng nghề nghiệp của những người làm báo, cùng nhau hướng đến xây dựng nền báo chí quốc gia hiện đại, nhân văn. Trong những điều kiện cụ thể, dưới sự lãnh đạo, dẫn dắt của Đảng, xây dựng môi trường báo chí văn hóa ở từng tòa soạn đã và đang tạo ra nhân tố kiến tạo bản sắc, thương hiệu của từng cơ quan báo chí, người làm báo.

Đảm bảo tính nguyên tắc, xuyên suốt trong tư tưởng

Trong bài phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng - có ý nghĩa tạo bước ngoặt mới phát triển văn hóa, con người Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: Từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta luôn luôn coi trọng vai trò của văn hóa và hết sức quan tâm đến công tác xây dựng văn hóa trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, nhất là trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Nhận thức của Đảng về văn hóa ngày càng toàn diện, đầy đủ và sâu sắc hơn. Đảng ta xác định: Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hoà với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh, Đảng ta xác định: "Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hoà với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta_ Ảnh: Tư liệu.

Điều đó, có nghĩa, quan tâm, phát triển văn hóa thể hiện tính ưu việt của chế độ xã hội mà các thế hệ người Việt Nam chúng ta đang kỳ công xây dựng. Báo chí là một phần của văn hóa, phát triển văn hóa báo chí cũng chính là thể hiện tính ưu việt của nền báo chí cách mạng. Và cũng không phải bây giờ câu chuyện về văn hóa báo chí, xây dựng môi trường báo chí văn hóa mới được chúng ta coi trọng. Trong dòng chảy của báo chí, “văn hóa” càng cần thường xuyên được vun đắp, cập nhật và phát huy. Việc phát động phong trào “Xây dựng môi trường văn hóa trong cơ quan báo chí” cũng không ngoài mục đích góp phần nhân lên những giá trị tiến bộ, nhân văn trong hoạt động báo chí; qua đó động viên, khích lệ mỗi tòa soạn báo phấn đấu trở thành những điểm sáng về văn hóa, mỗi người làm báo là một nhân cách văn hóa.

Để tiếp tục xây dựng, gìn giữ, chấn hưng và phát triển nền văn hóa, một trong sáu nhiệm vụ trọng tâm cần tập trung thực hiện thật tốt được người đứng đầu Đảng nêu rõ: chú trọng xây dựng Đảng và hệ thống chính trị về văn hóa, về đạo đức;... phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên..., người đứng đầu theo tư tưởng, đạo đức, phong cách văn hóa của Chủ tịch Hồ Chí Minh,... 

Tại các hội nghị liên quan đến công tác báo chí, lãnh đạo Ban Tuyên giáo Trung ương luôn đặt ra yêu cầu đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong các cơ quan báo chí. 

Trong bài viết “Tăng cường công tác xây dựng Đảng trong các cơ quan báo chí” của đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư chỉ rõ: Những khuyết điểm, yếu kém của các cơ quan báo chí hiện nay, có nguyên nhân quan trọng là chưa coi trọng đúng mức công tác xây dựng Đảng. Vai trò của tổ chức đảng trong một số cơ quan báo chí còn mờ nhạt, cán bộ, đảng viên chưa thật sự giữ vai trò tiên phong, gương mẫu. Trách nhiệm chính trị, tính chiến đấu của một số đảng viên và người đứng đầu cơ quan báo chí chưa được đề cao.

Tổ chức Đảng tại các cơ quan báo chí phải thật sự là hạt nhân chính trị, bảo đảm giữ vững định hướng tư tưởng của mỗi tờ báo, làm cho báo chí phát triển đúng hướng; đồng thời bảo đảm quyền tự do sáng tạo của báo chí, giúp báo chí hoàn thành tốt trách nhiệm cao cả của mình như Nghị quyết Đại hội XII của Đảng đã chỉ rõ: “Các cơ quan truyền thông phải thực hiện đúng tôn chỉ, mục đích, đối tượng phục vụ, nâng cao tính tư tưởng, nhân văn và khoa học, đề cao trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân, góp phần xây dựng văn hóa và con người Việt Nam”...

Đồng chí Võ Văn Thưởng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, nhấn mạnh: Tổ chức Đảng tại các cơ quan báo chí phải thật sự là hạt nhân chính trị, bảo đảm giữ vững định hướng tư tưởng của mỗi tờ báo, làm cho báo chí phát triển đúng hướng; đồng thời bảo đảm quyền tự do sáng tạo của báo chí, giúp báo chí hoàn thành tốt trách nhiệm cao cả của mình_Ảnh: Tư liệu.

Đồng thời nhấn mạnh, đối với các cơ quan báo chí, công tác xây dựng Đảng góp phần bảo đảm nguyên tắc bất di bất dịch là luôn luôn giữ vững sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí, truyền thông. Sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí chính là yêu cầu có ý nghĩa quyết định để hoạt động báo chí bảo đảm tính cách mạng, dân chủ, khoa học, nhân văn, phục vụ đất nước, phục vụ đại đa số nhân dân. 

Như vậy, có thể khẳng định, để kiến tạo thành công môi trường báo chí văn hóa, tổ chức đảng tại các cơ quan báo chí phải thật sự là hạt nhân chính trị, phải thống nhất từ nhận thức tới hành động.

Khẳng định vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng, theo nhà báo Thái Thị Lệ Hằng, Bí thư Đảng ủy, Phó Tổng Biên tập Báo Khánh Hòa, để xây dựng được môi trường văn hóa báo chí, Báo Khánh Hòa đã luôn chú trọng đến xây dựng, rèn luyện ý thức của từng cá nhân. Cấp ủy, Ban Biên tập thường xuyên theo sát các bộ phận để kịp thời chỉ đạo, định hướng, đồng thời kịp thời chấn chỉnh, nhắc nhở để mỗi cá nhân không vướng vào những sai lầm, vi phạm đạo đức nghề nghiệp. Các cán bộ, đảng viên luôn ý thức được vai trò, trách nhiệm của mình trong việc thực hiện văn hóa công sở, văn hóa người làm báo. Xây dựng văn hóa giờ giấc làm việc, văn hóa giao tiếp, ứng xử; văn hóa trang phục; văn hóa hội họp; văn hóa nhận xét, đánh giá, góp ý, phê bình… là những nội dung được các chi bộ, các phòng chuyên môn chú trọng thực hiện, đưa vào sinh hoạt thường kỳ. Bên cạnh đó, Cấp ủy, Ban Biên tập cũng đặc biệt quan tâm đến việc tạo ra môi trường làm việc hiện đại, năng động, thân thiện, để các cán bộ, phóng viên, biên tập viên gắn bó, chia sẻ với nhau, xem đây như ngôi nhà thứ hai của mình, từ đó phấn đấu, nỗ lực vì mục tiêu chung là xây dựng tờ báo ngày càng phát triển.

Lãnh đạo tỉnh Khánh Hòa và lãnh đạo Hội Nhà báo Việt Nam chúc mừng Ban Biên tập Báo Khánh Hòa nhân kỷ niệm 75 năm ngày truyền thống_ Ảnh: Báo Khánh Hòa.

Ngoài việc thực hiện tốt chuyên môn, Báo Khánh Hòa còn làm tốt công tác thiện nguyện. Trong lĩnh vực này, các cá nhân trong cấp ủy, Ban Biên tập luôn là những người tiên phong, tích cực kết nối với các doanh nghiệp, tìm kiếm những nguồn tài trợ để thực hiện nhiều chương trình thiện nguyện ý nghĩa như: xây nhà cho người nghèo, cấp học bổng cho học sinh, giúp đỡ những hoàn cảnh ốm đau, bệnh tật… Những việc làm ý nghĩa này đã lan tỏa trong tòa soạn, nhiều phóng viên trong quá trình tác nghiệp cũng đã tích cực vận động, tham gia, tạo nên nét đẹp văn hóa của người làm báo, nhà báo không chỉ là người cầm bút phản ánh cuộc sống mà còn là những người có trái tim, biết trăn trở, yêu thương và chia sẻ…

Con người - yếu tố nòng cốt tạo nên môi trường văn hóa

Nhà báo Thái Thị Lệ Hằng- Bí thư Đảng ủy, Phó Tổng Biên tập Báo Khánh Hòa trao tặng quà cho các em học sinh  nghèo huyện Khánh Sơn, Khánh Hòa_ Ảnh: Báo Khánh Hòa.

Theo nhà báo Thái Thị Lệ Hằng, Bí thư Đảng ủy, Phó Tổng Biên tập Báo Khánh Hòa, là những người làm báo, chúng ta đều ý thức rất rõ báo chí là một phần của văn hóa, mỗi sản phẩm báo chí là một sản phẩm văn hóa và như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói, mỗi nhà báo là một chiến sĩ trên mặt trận văn hóa. Tòa soạn báo chí là nơi hun đúc cho các nhà báo niềm đam mê, tình yêu, trách nhiệm đối với nghề nên trước hết, muốn có một đội ngũ nhà báo bút sắc lòng trong, nhiệt huyết, bản lĩnh thì phải xây dựng văn hóa tòa soạn để đó thực sự là nơi lan tỏa văn hóa, lan tỏa những giá trị tốt đẹp trong cuộc sống.

Văn hóa tòa soạn không chỉ là nét đẹp bên ngoài mà còn bao hàm những giá trị cốt lõi của nghề báo, người làm báo. Một tòa soạn hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích, phụng sự bạn đọc bằng những tác phẩm chất lượng, giữ vững kỷ luật kỷ cương, giữ vững đạo đức người làm báo thì đó chính là điểm sáng văn hóa. Văn hóa phải được thể hiện qua cách sống và làm việc của từng cá nhân trong tòa soạn. Văn hóa phải được thể hiện qua ý thức và trách nhiệm làm nghề, trách nhiệm xã hội. Hay nói như Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa - Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương: “Văn hóa của người làm báo là hướng tới 4 chữ “tâm sáng, bút sắc”. Một cơ quan báo chí có những cá nhân người làm báo sống có tâm với nghề, tinh thông nghiệp vụ, có đạo đức nghề nghiệp, biết đấu tranh với cái sai, bảo vệ cái đúng, lan tỏa những điều tốt đẹp thì sẽ tạo nên một tập thể cơ quan báo chí văn hóa. Môi trường tốt sẽ tạo ra những cá thể tốt và ngược lại những cá thể tốt sẽ tạo nên một tập thể tốt. 

Phóng viên Báo Khánh Hòa tác nghiệp trên điểm đảo Đá Tây C thuộc quần đảo Trường Sa_ Ảnh: Tư liệu.

Tại Báo Khánh Hòa, những năm qua, Cấp ủy, Ban Biên tập luôn chú trọng công tác xây dựng môi trường văn hóa báo chí. Báo Khánh Hòa đã xây dựng bộ quy tắc đạo đức nghề nghiệp riêng, quán triệt thường xuyên cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên, xem đây là một trong những tiêu chí để đánh giá, xếp loại hàng năm. Cấp ủy, Ban Biên tập luôn quan tâm, tạo điều kiện cho phóng viên, biên tập viên được học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, nhất là nâng cao bản lĩnh chính trị. Báo thường xuyên tổ chức các buổi giao ban nghiệp vụ, qua đó kịp thời chấn chỉnh, nhắc nhở những trường hợp sai phạm về chuyên môn, nghiệp vụ, không để xảy ra các sai sót. Đây cũng là nơi để các phóng viên gắn bó với nhau hơn, hỗ trợ, giúp đỡ nhau trong công việc. Trong quá trình tác nghiệp, phóng viên luôn tuân thủ những quy định của bộ quy tắc nghề nghiệp, đảm bảo tính khách quan, trung thực, chính xác của bài viết, không lợi dụng nghề nghiệp để vụ lợi cá nhân. Chúng tôi luôn xác định từng cán bộ, phóng viên, nhân viên của Báo Khánh Hòa phải xác định rõ hơn từ nhận thức tới hành động về tính Đảng của tờ báo mình làm việc. Đây là điều có tính nguyên tắc, xuyên suốt trong tư tưởng từ chỉ đạo tới soạn tin, viết bài của từng phóng viên. 

Ngoài bộ quy tắc nghề nghiệp, chúng tôi còn xây dựng quy tắc ứng xử với mạng xã hội. Trong môi trường mạng xã hội sôi động như hiện nay, điều này cũng rất cần thiết. Không thể để tình trạng một phóng viên ban ngày thì làm một nhà báo cần mẫn, viết tin bài theo đúng định hướng, định mức, ban đêm lại thành những “anh hùng bàn phím” lộng ngôn trên mạng xã hội. Ứng xử với mạng xã hội là ý thức của mỗi người, cũng là văn hóa của mỗi người. Do đó, vấn đề này cũng được cấp ủy, Ban Biên tập Báo Khánh Hòa đặc biệt quan tâm. 

Báo Khánh Hòa đã xây dựng bộ quy tắc đạo đức nghề nghiệp riêng, quán triệt thường xuyên cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên, xem đây là một trong những tiêu chí để đánh giá, xếp loại hàng năm_ Ảnh: Tư liệu.

Nếu nói về yếu tố nòng cốt để tạo nên môi trường văn hóa, thì đó chính là con người. Trong cơ quan báo chí, nếu người đứng đầu không nêu gương, không gương mẫu, tiên phong thì rất khó để xây dựng nên một môi trường làm việc văn hóa, năng động cho những người làm báo. Ngược lại, mỗi cá nhân trong tập thể ấy cũng cần phải chung tay kiến tạo, đồng lòng thực hiện tốt văn hóa công sở để góp phần tạo nên một môi trường làm việc trong lành, nghiêm túc. Đặc biệt, là người cầm bút, cá nhân nhà báo cũng phải biết làm sao để lan tỏa văn hóa, giữ gìn được giá trị cốt lõi tính nhân bản, nhân văn của cơ quan báo chí chính thống, phải biết trăn trở với từng câu chữ, từng số phận con người trong bài viết, làm sao đưa đến cho bạn đọc những thông tin chuẩn xác, không chạy theo thị hiếu tầm thường…

Báo chí chúng ta đang đứng trước cả những cơ hội và những thách thức. Thực trạng “báo hóa tạp chí”, sự biến tướng của một số ít tờ báo,... thiết nghĩ nguồn gốc sâu xa từ vấn đề vi phạm đạo đức của người làm báo. Đạo đức là "luật pháp nội tâm", soi chiếu vào 12 tiêu chí thi đua “Xây dựng cơ quan báo chí văn hóa và người làm báo văn hóa” rõ ràng dù không mang ý nghĩa là thiết chế ràng buộc nhưng là gốc rễ để mỗi nhà báo tự vượt lên trên những tính toán vụ lợi, hoàn thiện nhân cách, cống hiến trí tuệ, xứng đáng với niềm tin cậy của Đảng, của nhân dân. 

Anh Tuấn – Hà Giao