Quyết liệt bảo vệ và phát triển quần thể chim yến đảo

Thực trạng báo động

Chim yến được chính thức công nhận là động vật trong chăn nuôi tại Luật Chăn nuôi năm 2018. Trong thời gian qua, ngành nuôi yến đã có bước phát triển mạnh mẽ; đến nay 42/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có nuôi chim yến với khoảng trên 24.000 nhà yến, tạo nhiều công ăn việc làm và nguồn thu nhập lớn cho người dân. Việt Nam là một trong bốn nước được Trung Quốc chấp thuận cho phép xuất khẩu chính ngạch sản phẩm tổ yến.

Lực lượng bảo vệ Công ty Yến sào Khánh Hòa giải cứu chim yến bị bẫy_Ảnh: YSKH. 

Tuy nhiên, cuộc sống và sự sinh trưởng của loài chim này đang chịu nhiều ảnh hưởng tiêu cực, bởi cả yếu tố khách quan cũng như do con người. diễn biến thiên tai ngày càng khó lường do tác động của biến đổi khí hậu, các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão, áp thấp nhiệt đới, mưa lớn,… tăng về số lần xuất hiện, cường độ mạnh ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống của quần thể chim yến ở khu vực cả nước nói chung. Trong đó, yếu tố về nhiệt độ tăng và độ ẩm không khí giảm trong một vài thập kỷ tới sẽ làm giảm khả năng thích nghi môi trường sống của quần thể chim yến. Khả năng sinh trưởng giảm, nguồn thức ăn không đáp ứng đủ cho duy trì quần thể chim yến. Đồng thời, sự suy giảm về diện tích rừng tự nhiên, sự gia tăng về quần đàn chim yến, cạnh tranh về thức ăn đã tác động đến sự di cư của quần thể chim yến. Từ đó dẫn đến tốc độ làm tổ, chim làm tổ chậm, thưa, tổ nhỏ.

Bên cạnh đó, tình trạng săn bắt chim yến xảy ra ở nhiều địa phương làm suy giảm đàn chim yến cả ngoài tự nhiên và tại các cơ sở nuôi. Theo thống kê của Công ty Yến sào Khánh Hòa, từ năm 2019 đến nay, tình trạng săn bắt chim yến ngày càng gia tăng, dẫn đến đàn yến trên toàn tỉnh Khánh Hòa suy giảm mạnh. Trung bình mỗi năm, Công ty phát hiện hơn 50 vụ bắt bẫy chim yến, giải cứu hơn 3.000 con chim yến. Hầu hết chim yến sau khi giải cứu sẽ được thả về với thiên nhiên. Đối với một số chim yến không đủ sức khỏe sẽ tiếp tục nuôi dưỡng tại Trung tâm Nghiên cứu Khoa học đến khi sức khỏe ổn định, công ty sẽ thả về thiên nhiên. Chỉ trong 6 tháng năm 2023, Phòng Quản lý Bảo vệ của Công ty đã 20 lần xử lý các hành vi này. Tình trạng săn bắt chim yến tận diệt không chỉ làm suy giảm chim yến trong nhà mà còn gây nguy hại cho quần thể chim Yến Đảo thiên nhiên.

Cũng theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, cùng phản ánh của một số cơ quan liên quan, công tác quản lý nuôi chim yến hiện nay còn tồn tại bất cập, như việc phát triển các cơ sở nuôi chim yến chủ yếu theo hình thức tự phát, không theo quy định của pháp luật về chăn nuôi, gây khó khăn cho công tác quản lý và giảm hiệu quả đầu tư; tình trạng săn bắt chim yến theo kiểu tận diệt xảy ra ở nhiều địa phương làm suy giảm đàn chim yến cả ngoài tự nhiên và tại các cơ sở nuôi, gây bức xúc trong dư luận…

Nhiệm vụ cấp bách

Năm 2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 14/2021/NĐ-CP về việc Quy định xử phạt vi phạm hành chính về chăn nuôi, tại Điều 27 Vi phạm quy định về hoạt động nuôi chim yến nêu rõ: “Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với hành vi săn bắt, dẫn dụ chim yến để sử dụng vào mục đích khác ngoài mục đích nuôi chim yến để khai thác tổ yến hoặc nghiên cứu khoa học”.

Bà Trịnh Thị Hồng Vân, Phó TGĐ Công ty Yến sào Khánh Hòa trình bày tham luận tại Hội thảo bảo vệ và phát triển quần thể chim yến đảo_Ảnh: PV. 

Gần đây nhất, ngày 30/6/2023, Thủ tướng Chính phủ ban hành Công điện số 595/CĐ-TTg về việc tăng cường triển khai các giải pháp ngăn chặn tình trạng săn bắt trái phép, quản lý nuôi chim yến và đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm tổ yến. Trong đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương triển khai quyết liệt, đồng bộ các giải pháp nhằm ngăn chặn, chấm dứt tình trạng săn bắt chim yến trái phép; Tập trung tổ chức tuyên truyền, vận động người dân không săn bắt, tiêu thụ chim yến, kịp thời tố giác những hành vi săn bắt chim yến trái phép; Thường xuyên tổ chức lực lượng kiểm tra, ngăn chặn, tháo dỡ, thu hồi các phương tiện, dụng cụ bẫy, bắt trái phép. Xử lý nghiêm các hành vi săn bắt, bẫy, vận chuyển, tiêu thụ chim yến trái pháp luật; tổ chức triệt phá dứt điểm các tụ điểm buôn bán các loài chim hoang dã, chim yến trái pháp luật trên địa bàn…. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong nuôi, phòng, chống dịch bệnh, quản lý nuôi chim yến,… Bộ Công an chỉ đạo lực lượng Cảnh sát môi trường tăng cường các biện pháp đấu tranh, phòng chống và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về săn bắt, giết, vận chuyển, kinh doanh, chế biến, tàng trữ, tiêu thụ chim hoang dã, trong đó có chim yến.

Mục tiêu phát triển bền vững cần tính đến việc hài hòa quy hoạch vùng kiếm ăn cho quần thể đàn chim yến với chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội của từng địa phương. Các địa phương có tài nguyên chim yến đảo, khi quy hoạch phát triển vùng nuôi chim yến nhà bên cạnh thực hiện theo quy định tại Nghị định số 13/2020/NĐ-CP ngày 21/1/2020 hướng dẫn chi tiết Luật Chăn nuôi cần xem xét tính toán để giảm sự cạnh tranh về nguồn thức ăn giữa quần thể đàn yến đảo và yến nhà.

Phát triển vững bền

Công ty Yến sào Khánh Hòa được giao nhiệm vụ quản lý, bảo tồn, khai thác và kinh doanh các sản phẩm yến đảo thiên nhiên Khánh Hòa. Hiện Công ty đang quản lý 33 đảo yến với 173 hang yến lớn nhỏ trên vùng biển Khánh Hòa. Công ty được Tổ chức Kỷ lục châu Á vinh danh là đơn vị có số lượng hang đảo yến nhiều nhất và sản lượng yến sào đảo thiên nhiên lớn nhất châu Á. Đặc biệt, tháng 5/2023, Yến sào Khánh Hòa vinh dự xác lập Kỷ lục châu Á sản phẩm yến sào là đặc sản quà tặng Khánh Hòa do Tổ chức Kỷ lục châu Á trao tặng.

Ông Nguyễn Tấn Tuân, Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa phát biểu tại Hội thảo_Ảnh: PV. 

Xác định thực hiện sứ mệnh hướng đến giá trị vì lợi ích cộng đồng, bảo vệ môi trường sinh thái và phát triển ngày càng vững mạnh, công ty Yến sào Khánh Hòa đồng hành cùng các nhiệm vụ bảo vệ và phát triển đàn yến, đồng hành cùng chính sách của nhà nước về việc bảo tồn loài chim này. Vừa qua, Công ty đã tổ chức chương trình hội thảo “Bảo vệ và phát triển quần thể chim yến đảo Khánh Hòa và các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ”, trong đó đưa ra các thảo luận về vấn đề bảo vệ, phát triển bền vững nghề khai thác tổ yến cũng như đưa ra tác động biến đổi khí hậu để đề xuất giải pháp dựa trên căn cứ khoa học.

Đặc biệt, Công ty Yến sào Khánh Hòa đã đầu tư nghiên cứu khoa học, áp dụng bí quyết kỹ thuật di đàn chim yến, phát triển hang yến mới trên vùng biển Khánh Hòa và trên toàn quốc. Nhiều công trình nghiên cứu khoa học của Công ty đã góp phần thiết thực không những phục vụ chiến lược phát triển bền vững của Công ty mà còn đóng góp vào sự phát triển chung của ngành nghề Yến sào Việt Nam.

Khánh Trinh