Gỡ điểm nghẽn, khơi thông tự chủ đơn vị sự nghiệp công lập

Bà Phạm Thị Thanh Trà, Bộ trưởng Bộ Nội vụ trả lời chất vấn_Ảnh:PV

Chất vấn tại hội trường, đại biểu Nguyễn Danh Tú tỉnh Kiên Giang nêu rõ thực tế thời gian qua, việc thực hiện tự chủ đối với đơn vị sự nghiệp công lập còn thấp, chưa đạt được mục tiêu đề ra. Đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi thường xuyên, đơn vị sự nghiệp công lập tự bảo đảm chi đầu tư và chi thường xuyên mới đạt 6,6%. Đại biểu chất vấn về nguyên nhân, trách nhiệm và giải pháp để thực hiện hiệu quả tự chủ với đơn vị sự nghiệp công lập trong thời gian tới.

Theo Bà Phạm Thị Thanh Trà, Bộ trưởng Bộ Nội vụ, tự chủ đơn vị sự nghiệp là một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, đã được thể hiện xuyên suốt từ rất nhiều nhiệm kỳ và thể hiện rất rõ trong nghị quyết của Đảng, mới đây nhất, được thể hiện rất đậm trong tinh thần Nghị quyết 19-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII, cũng như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Nhiều năm qua, tự chủ đơn vị sự nghiệp công lập đã đạt được những kết quả rất đáng kể. Về mặt nhận thức, đã thay đổi tư duy để quan tâm thực hiện tự chủ, từng bước hoàn thiện hệ thống thể chế, chính sách để thúc đẩy tự chủ, đặc biệt là tự chủ các đơn vị sự nghiệp y tế, giáo dục đại học.

Trong tổng số hơn 47.000 đơn vị sự nghiệp công lập của cả nước, tự chủ về tài chính, về chi thường xuyên và chi đầu tư mới đạt 6,6%, tự chủ toàn phần đạt 18,7%, chưa đạt được mục tiêu theo tinh thần Nghị quyết 19-NQ/TW. Nhưng trong thực tiễn, có những lĩnh vực vẫn đạt được kết quả tốt. Chính phủ đã sơ kết đánh giá 5 năm thực hiện tự chủ giáo dục đại học, cho thấy, 108/232 đơn vị đại học đã đảm bảo tự chủ chi đầu tư và chi thường xuyên, số tự chủ một phần rất lớn, chỉ còn 8 đơn vị đại học đang phụ thuộc vào nguồn ngân sách nhà nước. “Việc thực hiện tự chủ giáo dục đại học chúng ta đã thành công bước đầu. Qua tự chủ, đơn vị đại học đã cơ cấu lại tổ chức bộ máy tinh gọn hơn và tập trung cho một lực lượng chủ yếu, đó là đội ngũ giảng viên. Những lực lượng hỗ trợ phục vụ đã giảm thiểu rất lớn. Các phòng, ban bên trong của các đơn vị sự nghiệp này hết sức tinh gọn, có nơi đã giảm tới 20% đầu mối bên trong”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cũng khẳng định, tính năng động, sáng tạo, liên kết để tập trung nâng cao chất lượng giáo dục đại học đã được nâng lên một cách rõ rệt. Ngân sách nhà nước hỗ trợ cho sự nghiệp giáo dục đại học đã giảm. Dẫn chứng, tự chủ giáo dục đại học đã cho kết quả bước đầu “đáng phấn khởi”, mà điển hình là “chúng ta có 5 trường đại học thuộc top đầu của toàn cầu”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà cho rằng, “không phải chúng ta không làm được. Nếu chúng ta quyết tâm, nếu chúng ta nỗ lực, có đầy đủ các cơ chế thì có thể thực hiện được tự chủ”.

Nêu lên nguyên nhân cơ bản khiến cho việc tự chủ các đơn vị sự nghiệp công lập “vẫn còn rất khiêm tốn và chưa đáp ứng được mục tiêu”, bà Phạm Thị Thanh Trà, Bộ trưởng Bộ Nội vụ phân tích, chúng ta chưa hoàn thiện được hệ thống thể chế một cách đồng bộ, đầy đủ, liên thông, thống nhất và nhất quán cho việc thúc đẩy các đơn vị tự chủ. Các Luật: Đầu tư, Đất đai, Đấu thầu, Khám, chữa bệnh, Giáo dục đại học còn nhiều vấn đề bất cập cần phải tháo gỡ. Bên cạnh đó, 2 năm qua, nước ta bị ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19, nên hệ thống đơn vị sự nghiệp, đặc biệt là đối với sự nghiệp y tế có rất nhiều khó khăn trong thực hiện tự chủ. Các cơ quan chủ quản, cơ quan chức năng chưa thật sự ráo riết, quyết tâm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện tự chủ đơn vị sự nghiệp và bản thân người đứng đầu một số đơn vị sự nghiệp cũng chưa quyết tâm, quyết liệt.

Với ý kiến của đại biểu Nguyễn Anh Trí TP. Hà Nội khi đề cập đến tự chủ trong lĩnh vực y tế trong phiên thảo luận về kinh tế - xã hội: “chúng ta không tự chủ, tức là chúng ta thất bại, tức là chúng ta thiếu quyết tâm và tức là chúng ta không có phương pháp và một mặt nào đó còn bạc nhược”, Bộ trưởng cho rằng, nếu chúng ta không quyết tâm, không có phương pháp thì khó có thể thực hiện được tự chủ. Về vấn đề này đòi hỏi cả hệ thống chính trị vào cuộc, người đứng đầu các đơn vị sự nghiệp, các cơ quan chủ quản phải quan tâm hơn.

Bà Phạm Thị Thanh Trà cho biết thêm, Bộ Nội vụ sẽ tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ tổ chức hội nghị đánh giá  toàn diện, đầy đủ sau 5 năm thực hiện tự chủ đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. Để từ đó, Thủ tướng Chính phủ sẽ có những chỉ đạo cụ thể cho các bộ, ngành chức năng, nhằm tháo gỡ toàn bộ điểm nghẽn, những rào cản để khơi thông vấn đề thực hiện tự chủ đơn vị sự nghiệp công lập. Phải rà soát, sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện một cách đồng bộ và liên thông, nhất quán toàn bộ hệ thống thể chế, chính sách, vì hiện còn rất nhiều rào cản, vướng mắc.

Nam Trà