Nâng cao chất lượng công tác thanh tra, kiểm tra, đảm bảo quyền lợi cho người tham gia BHXH, BHYT

Toàn cảnh Hội nghị tập huấn nghiệp vụ thanh tra, kiểm tra năm 2023 ngành BHXH Việt Nam.

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn khẳng định, thời gian qua, bên cạnh việc áp dụng các giải pháp đôn đốc thu, thu nợ BHXH, BHYT, BHTN thì công tác thanh tra tra chuyên ngành đóng, kiểm tra, xử lý vi phạm của BHXH Việt Nam được xác định là giải pháp tích cực trong việc tăng thu, giảm tình trạng chậm đóng và răn đe, phòng ngừa, nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của các chủ thể tham gia BHXH, BHYT, BHTN góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của NLĐ, đồng thời thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội.

Kết quả đạt được từ công tác thanh tra chuyên ngành (TTCN) đóng và xử lý vi phạm đã góp phần tạo sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức của các tổ chức, cá nhân về vai trò, trách nhiệm, mục đích, ý nghĩa của việc tham gia BHXH, BHYT, từ đó củng cố niềm tin vững chắc trong toàn xã hội về các chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước nói chung và chính sách BHXH, BHYT nói riêng.

Hiệu quả hoạt động TTCN về đóng BHXH, BHYT, BHTN của cơ quan BHXH đã làm thay đổi rõ rệt nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật BHXH, BHYT, BHTN của chủ SDLĐ, quyền lợi NLĐ được đảm bảo, chế độ được giải quyết kịp thời - đúng - đủ. Kết quả nói trên là cơ sở thực tiễn để khẳng định cơ quan BHXH có khả năng, nhân lực và nguồn lực thực hiện nhiệm vụ TTCN để kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN.

Theo thống kê của BHXH Việt Nam, năm 2021 và 2022, thông qua công tác TTCN về đóng BHXH, BHYT, BHTN đã thu hồi gần 5.000 tỷ đồng tiền chậm đóng BHXH, BHTN, BHYT (trong đó năm 2021 là 2.445 tỷ đồng, 09 tháng năm 2022 là 1.938 tỷ đồng). Riêng năm 2022, toàn ngành đã phát hiện 111 vụ việc hửng BHXH, BHYT không đúng quy định, thu hồi về quỹ BHXH, BHYT với số tiền trên 26 tỷ đồng…

Để kịp thời thích ứng với tình hình mới, ngành BHXH Việt Nam đã áp dụng linh hoạt cách thức tổ chức tiến hành thanh tra, kiểm tra (TTKT), tăng cường cải tiến phương pháp, đẩy mạnh ứng dụng CNTT để rà soát, phân tích dữ liệu (bao gồm dữ liệu nghiệp vụ có sẵn và dữ liệu do đơn vị cung cấp) với nguyên tắc TTKT theo cơ chế quản lý rủi ro, hạn chế tối đa việc TTKT trực tiếp tại đơn vị. Hoạt động TTKT trực tiếp chỉ diễn ra khi thông qua hoạt động rà soát, phân tích dữ liệu phát hiện có dấu hiệu bất thường, hoặc có căn cứ cho rằng có vi phạm pháp luật.

Qua công tác thanh tra, kiểm tra đã phát hiện các hành vi vi phạm về thực hiện chế độ BHXH như: Đơn vị tham gia không đủ số lao động bắt buộc, đóng BHXH cho người lao động không đúng mức lương, nợ đọng kéo dài, đề nghị thanh toán chế độ thai sản, ốm đau, dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sai quy định, giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH không phải của cơ quan BHXH phát ra, giấy ra viện giả. Công tác thanh tra xử lý vi phạm hành chính và tiếp công dân, giải quyết khiếu nại tố cáo, kiến nghị phản ánh đã có chuyển biến mạnh mẽ cả về chất lượng và số lượng. Số đơn vị được thanh tra tăng dần theo từng năm, chủ yếu tập trung vào các đơn vị có dấu hiệu vi phạm pháp luật về đóng BHXH, BHYT. 

Bên cạnh những kết quả đạt được, Vụ trưởng Vụ Thanh tra-Kiểm tra ông Lò Quân Hiệp cũng chỉ ra một số tồn tại, hạn chế như: Các đoàn thanh tra, kiểm tra mới chỉ tập trung thực hiện thanh tra chuyên ngành đóng nhằm đôn đốc thu hồi nợ, chứ chưa thực hiện các nội dung về đối tượng đóng, mức đóng và chưa chú trọng kiểm tra cấp sổ BHXH, thẻ BHYT, giải quyết thanh toán, chi trả các chế độ; hoặc lựa chọn thanh tra, kiểm tra những đơn vị hành chính sự nghiệp, DN nhỏ dưới 10 lao động, nên chưa đạt kết quả như kỳ vọng.

Ngoài ra, BHXH một số địa phương còn lúng túng trong việc đổi mới phương pháp thanh tra, kiểm tra, nhất là việc ứng dụng CNTT trong hoạt động thanh tra, kiểm tra để thích ứng linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế hiện nay. Việc theo dõi, đôn đốc các đơn vị thực hiện kết luận thanh tra, kiểm tra và quyết định xử phạt vi phạm hành chính còn thiếu kiên quyết, tỷ lệ số tiền đã nộp so với số phải truy thu, thu hồi còn thấp…

“Chính vì vậy, BHXH Việt Nam tổ chức Hội nghị tập huấn để kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên và kịp thời đề xuất, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện công tác thanh tra, kiểm tra của ngành hiện nay. Đồng thời, tạo cơ hội trực tiếp trao đổi, chia sẻ những kinh nghiệm, kỹ năng xử lý các tình huống nghiệp vụ phát sinh, nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác thanh tra, kiểm tra trong thời gian tới”- ông Lò Quân Hiệp nhấn mạnh.

Gia Linh