"Biển Đông: Hợp tác vì an ninh và phát triển khu vực"

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: PV

Gần 200 đại biểu tham dự hội thảo, trong đó có 60 học giả quốc tế, 70 học giả và đại biểu Việt Nam, cùng hơn 20 đại diện của 15 cơ quan đại diện nước ngoài tại Việt Nam và 35 phóng viên thuộc hơn 30 hãng tin trong và ngoài nước.

Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần này tiếp tục là diễn đàn uy tín để các học giả, luật gia trong và ngoài nước trao đổi, nghiên cứu, thảo luận và đề xuất các giải pháp cho vấn đề Biển Đông.

Ông Lê Thanh Quang, Ủy viên Trung ưởng Đảng, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa phát biểu chào mừng Hội thảo đã chia sẻ: “Tình hình Biển Đông thời gian qua có những biểu hiện đáng lo ngại, cạnh tranh nhiều khi lấn át hợp tác, luật pháp quốc tế có lúc, có nơi không được tôn trọng, làm suy giảm lòng tin giữa các dân tộc trên Biển Đông. Hơn lúc nào hết, tình hình Biển Đông hiện nay đang đặt ra yêu cầu cấp thiết về một giải pháp lâu dài cho các tranh chấp trong khu vực này cũng như các cơ chế cần thiết để duy trì trật tự và pháp luật trên biển. Ở Biển Đông, không chỉ có vấn đề hòa bình, ổn định, mà cả những vấn đề liên quan đến quyền và nghĩa vụ của các quốc gia, sinh kế của các cộng đồng ven biển, và tính bền vững của hệ sinh thái đại dương".

Chương trình này tập hợp các học giả trẻ đang nghiên cứu về vấn đề Biển Đông tại các trường đại học và trung tâm nghiên cứu trên thế giới để chuẩn bị thế hệ kế cận tiếp nối và phát triển những ý tưởng hợp tác ở Biển Đông.

Hội thảo thu hút rất đông đại biểu là học giả, đại biểu các cơ quan cùng các phóng viên đến từ hãng tin trong nước và quốc tế. Ảnh: PV

Về những diễn biến gần đây, các học giả chia sẻ nhận định tình hình có vẻ hòa dịu hơn sau phán quyết, song mâu thuẫn trên thực địa vẫn không thay đổi về bản chất. Trung Quốc có thể đạt được thỏa thuận trước mắt với một số nước Đông Nam Á để làm dịu các tranh chấp, song thực tế vẫn duy trì, thậm chí tăng cường sự hiện diện và kiểm soát trên Biển Đông, gồm cả khu vực bãi cạn Scarborough và quần đảo Trường Sa.

Các hoạt động xây dựng và lắp đặt trang thiết bị phục vụ mục đích quân sự và do thám ở các điểm đảo Chữ Thập, Vành Khăn, và Subi không giảm tốc độ, cho thấy Trung Quốc không thay đổi mục tiêu dài hạn là giành toàn quyền kiểm soát Biển Đông. Đó là một nguyên nhân quan trọng gây ra căng thẳng trong khu vực.

Đánh giá khía cạnh kinh tế-chính trị, các học giả nhất trí rằng để đảm bảo an ninh và ổn định ở Biển Đông, các bên cần thực thi chính sách tự kiềm chế, giữ nguyên trạng, không thực hiện các hành động đơn phương trên Biển Đông như quân sự hóa các điểm chiếm đóng hoặc tuyên bố Vùng nhận dạng phòng không ở Biển Đông.

Các yếu tố như sự phát triển của khoa học công nghệ, điều chỉnh giá dầu trên thị trường thế giới và các sáng kiến thúc đẩy hợp tác ở Biển Đông sẽ có tác động lớn tới các nỗ lực giải quyết và quản lý tranh chấp trên biển trong thời gian tới.

Các học giả cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thiết lập các cơ chế quản lý xung đột trong các lĩnh vực thường xảy ra tranh chấp ở Biển Đông là đánh bắt cá, khai thác nguồn lợi khí đốt, và bảo vệ môi trường biển.

Nhiều học giả cũng cho rằng, các kết luận của phán quyết mở ra cơ hội thúc đẩy hợp tác trên các lĩnh vực lợi ích chung như nghề cá, an toàn hàng hải và bảo vệ môi trường.

Nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc thúc đẩy hợp tác, các học giả đã đề xuất nhiều mô hình hợp tác trên Biển Đông.

Một số sáng kiến đề xuất phát triển các cơ chế hợp tác hiện có như hợp tác song phương hoặc ba bên giữa một số bên ở Biển Đông, hợp tác xây dựng bộ quy tắc phòng ngừa va chạm bất ngờ trên biển và hợp tác bảo vệ môi trường và nguồn lợi thủy sản.

Nhiều ý tưởng hợp tác mới như tổ chức đối thoại giữa lực lượng chấp pháp trên biển của các nước tiếp giáp Biển Đông, hợp tác giữa các nhà khoa học, xây dựng công viên biển cũng được đề xuất.

Bên cạnh đó, một số học giả cũng đề xuất sử dụng hiệu quả các thể chế của Công ước Luật Biển như Toà Luật biển quốc tế, Uỷ ban Ranh giới ngoài của thềm lục địa và Cơ quan quyền lực đáy đại dương để có thêm các tư vấn về việc áp dụng và giải thích công ước phù hợp với bối cảnh Biển Đông.

Trình bày kết quả thảo luận trước hội thảo, các thành viên của Chương trình Lãnh đạo trẻ chia sẻ nhiều ý tưởng về cơ hội hợp tác ở Biển Đông dựa trên việc thúc đẩy lòng tin giữa các nước. Đây là một quá trình lâu dài, đòi hỏi ý chí chính trị và cách tiếp cận vừa toàn diện, tổng thể vừa cụ thể để việc xây dựng lòng tin trở nên thực chất.

Trong số các đề xuất của nhóm Lãnh đạo trẻ có các ý tưởng đáng chú ý như xây dựng mạng lưới Lãnh đạo trẻ chuyên nghiên cứu về Biển Đông trong khu vực, bảo vệ môi trường biển, tăng cường công tác truyền thông thúc đẩy hợp tác, và tăng cường khả năng trao đổi giữa các bên ở Biển Đông.

Tại Hội thảo, Tiến sỹ Trần Trường Thủy thay mặt Quỹ hỗ trợ Nghiên cứu Biển Đông và Học viện Ngoại giao chính thức giới thiệu trang web mới cung cấp các nghiên cứu mới nhất của học giả quốc tế về an ninh, chính trị, kinh tế và luật pháp liên quan đến biển.

Trang web có thể được truy cập tại: http://maritimeisssues.com.

Do thời gian hạn hẹp, một số khía cạnh quan trọng chưa được thảo luận sâu, tuy nhiên, Hội thảo quốc tế lần thứ 8 về Biển Đông đã diễn ra trong không khí cởi mở, thẳng thắn và thực chất là một nỗ lực có ý nghĩa nhằm đóng góp cho việc thúc đẩy hợp tác quốc tế vì hòa bình, ổn định của Biển Đông./.

Hội thảo diễn ra trong 7 phiên: (1) Nguồn gốc của tranh chấp Biển Đông: Khía cạnh lịch sử; (2) Căng thẳng Biển Đông sẽ đi đến đâu? (3) Luật pháp quốc tế và Biển Đông (4) Kinh tế chính trị của Biển Đông: Vấn đề và triển vọng; (5) An ninh, chính trị và ngoại giao; (6) Tương tác và phối hợp trên biển; và (7) Cơ chế quản lý căng thẳng ở Biển Đông. Với 28 tham luận chính, gần 200 ý kiến thảo luận, và trình bày của nhóm Lãnh đạo trẻ, các đại biểu đã thảo luận sôi nổi về bối cảnh tình hình quốc tế, khu vực, những diễn biến gần đây ở Biển Đông; các khía cạnh pháp lý, kinh tế, an ninh chính trị và lịch sử của tranh chấp Biển Đông và triển vọng về các giải pháp quản lý và giải quyết tranh chấp trong khu vực. Đáng chú ý, phiên thảo luận của hải quân và các lực lượng chấp pháp trên biển các nước trong khu vực đã đem đến những ý tưởng và luận điểm mới tại hội thảo lần này. Bên cạnh các phiên làm việc chính, hội thảo dành riêng một phiên thảo luận đặc biệt cho nhóm nghiên cứu thuộc Chương trình Các lãnh đạo trẻ trình bày các ý tưởng thúc đẩy hợp tác trong khu vực.

Thanh Bình